لازم به ذكر است كه در منطقه كاشان منطقه ديگري نيز  به نام  نصرآباد جيرويه وجود  دارد كه در قسمت جنوب شرقي كاشان واقع است. ولي نصرآباد كوير يا سفيدشهر  در شمال شرقي كاشان واقع است.  از آنجا كه  درباره   سفيد شهر( نصرآباد كوير) هيچگونه مطلب متمركزي وجود نداشته است، لذا  تاريخ  مدوّني  نيز درباره آن در دست نيست و مطالب فعلي از لابلاي كتابهاي نوشته شده درباره تاريخ منطقه و گفته هاي اهالي جمع آوري شده است.

        آنچه كه عجيب به نظر مي‏رسد اين است كه از  سفيد شهر با قدمت زياد و  سابقه تاريخي آن ، عليرغم  وجود  انديشمندان  زياد، متأسفانه  هيچگونه اثر علمي و يادداشت تاريخي  بر جاي نمانده است. احتمال زيادي وجود دارد كه آثار و يادداشتهايي  كه نسلهاي گذشته مخصوصا  علماي شهر  از خود برجاي گذاشته‏اند،  در طول زمان ازبين  رفته و نسل حاضر ازدستيابي به آنها  محروم گشته است.

          در مورد قدمت شهر، متأسفانه اطلاعات زيادي در دست  نيست. منقول است كه ساكنين اوليه شهر، نصراني  و مسيحي بوده‏اند و   تسميه شهر به   نام  نصرآباد  نيز   برگرفته از كلمه نصراني  است و قبوري نيز در شهر مشاهده شده كه حاكي از حضور افرادي غير مسلمان در شهر در گذشته اي بسيار دور بوده است.  عده‏اي  نيز عقيده دارند كه مؤسس شهر شخصي  به نام نصر بوده است  و نام نصرآباد  برگرفته از نام اين شخص مي  ‏باشد .   ولي مدرك مستندي در اين زمينه هنوز يافت نشده است.

           در بررسي اسناد و كتب تاريخي در دسترس در چند مورد نام نصرآباد به چشم مي خورد .يكي از اين موارد به زمان سلطنت سلسله  قره قويونلو مي رسد . در زمان جهانشاه قره قويونلو كه از زمان 872 تا 782 هجري قمري حكومت كرد ،  وزيردربار وي  قناتي را تحت عنوان قنات نصرآباد وقف مسجد ميرعماد كاشان نمود. اين جريان به حدود 548 تا  638 سال پيش بازمي‏گردد كه بعدا به تشريح آن خواهيم پرداخت.

          مهمترين و قديمي‏ترين مدركي كه در اين خصوص در دست داريم، مطلبي است كه در كتاب تاريخ قم ازحسن بن  قمي در سال  378هجري قمري،  به آن اشاره شده است.  در اين كتاب كه 1042 سال   قبل نوشته شده است، در ذيل قاسان  (كاشان)، نصرآباد را نيز  از توابع  آن  ذكر  نموده  است. 

          همچنين  با توجه به سابقه كهن منطقه درم و كاشان ، سفيد شهر نيز كه در همين منطقه واقع  است به احتمال زياد  از يك چنين قدمتي برخوردار
مي  باشد. سابقه تمدن و حيات در  منطقه   كاشان  با  توجه به  تحقيقات  بعمل آمده  در  تپه  سيلك  كاشان  به  چيزي در حدود چهارهزار سال قبل  از ميلاد  مسيح (ع)  برمي‏گردد و  مناطق اطراف درم نيز آنطور كه ذكر گرديده به  زمان فراعنه مصر بر مي گردد و مرور زمان از زير  آب  بيرون  آمده‏اند و اماكن و  آبادي‏هايي در  آنها تأسيس گرديده است . از آنجا كه استان درم  در كتب تاريخي   جزء توابع اصفهان  و شهر بسيار عظيمي دانسته شده ، قطعا  داراي  توابع و بخشهاي مختلفي بوده است .  بنابراين  بعيد  نيست  كه  در  آن  زمان  نيز منطقه سفيد شهر( نصرآباد )  از توابع اين  استان  بوده است.  

نكته مهم ديگر   در بحث تاريخچه شهر آن است كه محل اوليه شهر در مكان ديگري  موسوم به «چاله غم» بوده است. در حال حاضر  كشاورزان  در اين منطقه مشغول به  زراعت و كشاورزي  مي‏باشند. آنگونه كه ازعنوان  بر مي ‏آيد، مي ‏بايستي  حادثه ناگوار و تلخي  در اين منطقه اتفاق افتاده باشد . عنوان «چاله»  نيز بواسطه اين بوده كه منطقه   در شيب و گودي  قرار   داشته  است.  علت ترك  اين منطقه مشخص نيست. احتمالات زيادي  در اين خصوص داده  شده است. من  جمله  اينكه  در اثر سيل، قحطي و حوادثي نظير آن احتمالا مردم با تحمل مصيبت زياد اين منطقه را ترك گفته‏اند.آنگونه كه منقول است  در زمانهاي گذشته اين نوع بلايا و مصيبتها  زياد اتفاق مي‏افتاد و  ازلحاظ اجتماعي، اين منطقه فراز و نشيبهاي زيادي را به خود ديده وبا حوادث زيادي روبروگرديده است. سهيل ضرابي در كتاب خود مي‏نويسد  « ... 50 سال قبل در كاشان  وبا ظاهر شد و ثلث مردم را متعرّض گرديدو ربع خلق را كشت و از آن سال الي حال در صفحات ايران گاه گاه ديده مي‏شود و در دو سال قبل در بلوك و بلده از هفتاد و  دو هزار نفر خلق تقريبا ده هزار نفس تلف شد». در تاريخ گلشن مراد نيز آمده است :« تلفات جاني زلزله سال  1192در شهركاشان بالغ بر هشت هزار نفر بود و كساني كه نيمه جاني به در برده بودند به سوي  قراء و  قصبات اطراف متواري گشتند». بنابراين در طول تاريخ گذشته، خسارات و لطمات زيادي به اين منطقه وارد گرديده و تعداد زيادي از جمعيت آن متواري و يا از بين رفته‏اند. ازجمله مهمترين اين حوادث قحطي سال  1288بوده است براثر خشكسالي و كمبودغله و حبوبات در اين سال قحطي  سختي پيش آمد كه مهلك‏ترين گرسنگي در آن سالها بوده است مخصوصا  در منطقه كاشان و روستاهاي اطراف آن  تلفات زيادي به ساكنين شهر و حومه وارد شد. يكي از منابع تاريخي درباره اين قحطي مي‏نويسد:«زماني كه آدم خوري باب گشت هزار و دويست است و هشتادوهشت ».  در اين دوران قحطي شديد كار را به جايي  مي‏رساند كه مردم خانه‏هاي  خود را خراب  كرده  و  چوب  آن  را براي  تهيه  نان مي‏فروختند. قيمت  جو و گندم  تا يك من يك تومان    يعني بيش از   20برابر قيمت عادي آن زمان مي‏رسد  و حتي  به  همين قيمت  نيز ناياب  بوده  است.

          همچنين در كتاب تاريخ زمين لرزه هاي ايران آمده است كه در سال 1778 ميلادي يعني 229 سال قبل زمين لرزه اي اتفاق افتاد . در اين كتاب آمده است : « درست پيش از سپيده دم سه شنبه 25 ذي القعده 1192 زمين لرزه ويرانگري در زاگرس ، پيرامون كناره باختري كوير روي داد . دامنه آسيبها شايد از سوي شمال تا سن سن و از سوي جنوب تا قهرود كشيده شده بود و به منابع تامين آب منطقه زيان رسانده بود .
به دنبال زمين لرزه بيماري وبا شيوع يافت و قربانيان افزونتري گرفت .» قطعا اين حوادثي كه ذكر شد منطقه سفيدشهر را نيز در برگرفته  و بخشهاي وسيعي از مردم اين منطقه تلف شده اند.

          در مورد منطقه « چاله غم» نيز اين امكان وجود دارد كه بعد از بروز يكي از اين حوادث، مردمان  باقي مانده ، به محل جديد نقل مكان كرده و براي يادبود حادثه اتفاق افتاده نام محل سابق را چاله غم نهاده باشند.   برداشت نويسنده كتاب از مجموع مصاحبه ها ، اين است كه نقل مكان از منطقه چاله غم به منطقه جديد در زمان خيلي دوري اتفاق افتاده است بطوري كه هيچ يك از اهالي پيرمرد روستا، علت واقعي نقل مكان به منطقه جديد و حاثه اي را كه رخ داده نمي دانند.   لازم به ذكر است  كه قبرستان سفيد شهر در همان زماني  كه اهالي در منطقه  قديم (چاله غم)  زندگي مي‏كردند،  نيز همين محل  فعلي بوده است .

          وجه تسميه اين منطقه يكي ديگر از اسراري است كه درباره   سفيد شهر وجود دارد و شايد اگر سازمان ميراث فرهنگي،  كاوشها و اكتشافاتي را در اين محل صورت دهد  اطلاعات  ارزنده  و  مهمي  از  اين  مكان  به دست ‏آيد . بجاست سازمان  ميراث فرهنگي شهرستان كه  همواره متولي  حفظ آثار  و  ميراث   فرهنگي كشور بوده  و  در اين  راه اقدامات مهم  و مفيدي را صورت داده است با اهميت  دادن بيشتر به اين  مناطق   مهم و باستاني  در حفظ آثار فرهنگي و باستاني  كشور  مساعدت  بيشتري را مبذول دارد.

     اسامي مختلف سفيد شهر :

  1 - نصرآباد :

          اين عنوان  در بعضي متون بكار رفته است.  در لغت نامه  دهخدا وفرهنگ فارسي معين، عنوان نصرآباد  بدون هيچگونه پسوندي بكار رفته است. در متون قديم نظير كتاب تاريخ كاشان نيز، در جاهاي مختلف عنوان نصرآباد آمده است.

 2- نصرآباد  سربشت يا سرپشت :

          قديمي‏ترين نامي كه براي شهر ذكر شده است، نصرآباد سرپشت يا سربشت است. در زمان سلطنت جهانشاه قره  قويونلو از  سلسه قره قويونلوها در سال 579 وزير جهانشاه  اميرعماد الدين ، فرماني  را  صادر نمود   كه طي آن نيمي از  قنات و مزرعه  نصر آباد وقف  مسجد ميرعماد  كاشان شده است. در اين فرمان  كه متن آن برسنگي  نوشته شده است و  بر سر  در  مسجد ميرعماد(مسجد ميدان) كاشان  نصب گرديده است ،  نام نصرآباد  سربشت يا سرپشت تصريح گرديده است.

متن فرمان بدين صورت است:

    «به تأييد سبحاني فرمان عالم مطاع، سلطان الاعظم و خاقان مالك رقاب الامم ظل الله الرحمن   ابوالمظفرجهانشاه بهادرخان  و حكم حضرت عصمت پناه، سلطنت شعار و عفت دثاربيگم خلد الله  سلطنتهما و ايده مملكتهما نافذ شد كه اجناس منال خالصه شريفه مظفري و قاضي نظام و نصرآباد  سربشت(يا سرپشت) كه داخل....»

          در كتاب كاشان در آيينه گذشته و حال آمده است :« به نام نصرآباد  سربشت فعلا دهكده‏اي در كاشان وجود ندارد، ممكن است نصرآباد سربشت اراضي مزرعه نصرآباد  باشد  كه  در  محل تأسيسات  راه‏آهن  فعلي  كاشان  مي‏باشد و از قنات  معروف نصرآباد  كه سالها در شهر جريان داشت و اخيرا به واسطه  چاههاي  عميق خشك شده مشروب  مي‏گرديد  و اين اراضي در انتهاي محله  فعلي پشت مشهد  كاشان بوده  و كلمه  سربشت با  كلمات  پشت   مشهد متجانس  است.»

           در كتاب كاشان در آيينه گذشته و حال ،عنوان  نصرآباد  سربشت و  در كتاب تاريخ كاشان و نطنز عنوان  نصرآباد  سرپشت آمده  است.

 3- نصر آباد خربزه :

            در زمانهاي قديم و حتي در حال حاضر  بسياري از  مردم ولايات  ديگر اين  منطقه را  به  نام  نصرآباد خربزه شناخته و مي‏شناسند . اين نام برگرفته از شهرتي  است كه شهر  در توليد و تأمين  محصولات   خربزه   كاشان، قم و ولايات اطراف داشته است.

           در كتاب تاريخ كاشان آمده است :« قريه نصرآباد  خربزه از آب قنات نصرآباد  شهره خالصه مشروب ...»

 4 -  نصر آباد كوير:

            اين نام  برگرفته از  مناطق كويري  است كه شهر را احاطه كرده است .  اين نام  تا قبل از تبديل شدن روستا به شهر در اسناد و مكاتبات رسمي    بكار مي‏رفت.

5 -  سفيد شهر:

          در تقسيمات جديد شهري در سال 1381 ، بر اساس مصوبه وزارت كشور جمهوري اسلامي ايران مقرر گرديد تا روستاي نصرآباد به شهر تبديل گردد. بر اين اساس ، نصرآباد كه قبل  از توابع شهرستان كاشان محسوب ميگرديد در حال حاضر از شهرهاي تابعه شهرستان آران و بيدگل محسوب ميگردد.

          از ميان اسامي مختلف پيشنهادي به وزارت كشور ، نام سفيد شهر انتخاب و جايگزين نام نصرآباد كوير گرديد . اين نام يادآور سابقه اين منطقه در توليد پنبه ميباشد. به دليل حجم و ميزان زياد پنبه توليدي ، اين منطقه از دير باز شهره بوده و در السنه خاص و عام  به منطقه سفيد دشت معروف بوده است. لذا نصرآباد كوير مركز بخشي بود كه آن را سفيد دشت ميگفتند.

اماكن تاريخي سفيدشهر:

بزرگان سفيدشهر

سفیدشهر دارای بزرگان متعددی چجون ملا محمد نصرآبادی، ملا رسول نصرآبادی، ملا فضلعلی نصرآبادی، ملا محمد نصیر نصرآبادی و غیره میباشد. برای آشنایی بیشتر با این افراد میتوانید به کتاب تاریخ سفیدشهر نوشته آقای سید محمد ساداتی نژاد مراجعه فرمائید. در اینجا به زندگی ملا فضلعلی نصرآبادی اشاره میکنیم.

ملافضلعلي نصرآبادي