امنيت اخلاقي از ديدگاه امام هادي(ع)
نظرات خوانندگان(0)
لید مقاله:
از اين رو، ما در اين مقاله ضمن توجه به وضعيت اخلاقي عصر امام هادي(ع)، رهنمودها و انديشه آن امام همام را در اين باره بيان ميكنيم
متن کامل:
امنيت اخلاقي از ديدگاه امام هادي(ع)
بر اساس تحقيقات پليس انگليس در هر شش تا بيست ثانيه يك مورد خشونت عليه زنان انگليسي در خانه صورت ميگيرد. در اين پژوهش كه 28 سپتامبر 2000 انجام گرفت، بيش از 1300 پيام تلفني درباره خشونت عليه زنان در خانه دريافت شد. سالانه حدود يكصد هزار زن آسيب ديده از خشونتهاي خانگي در لندن براي دريافت كمكهاي پزشكي تلاش ميكنند و هفده درصد از زنان آواره و بي خانمان نتيجه خشونتهاي خانگي هستند.
اليزابت استانكو[1] «مدير برنامه تحقيقاتي خشونت، در انجمن پژوهشهاي اجتماعي و اقتصادي انگليس» معتقد است ميزان واقعي خشونتهاي خانگي بر اساس گزارشهاي پليس به دست نمي آيد. به طور متوسط يك زن قبل از آنكه به پليس مراجعه كند، 35 بار مورد خشونت و تعرض شوهر فعلي يا قبلي خود قرار ميگيرد. مجله ساندي تايمز چاپ لندن، در يك گزارش نوشت: بيش از نيمي از زنان ردههاي بالاي مشاغل حرفهاي و سي درصد از كاركنان امور اداري و دفتري در انگلستان و 77 درصد آنان در آمريكا با مزاحمتهاي مديران و همكارانشان در محيط كار رو به رو هستند.[2]
در طول قرن بيستم آمار طلاق هفتصد درصد رشد داشته است كه بيشتر آن در دهههاي پاياني اين قرن رخ داده است. از هر پنج كودك آمريكايي كه در سال 1986م به دنيا آمدهاند ، سه نفر تا قبل از هيجده سالگي شاهد طلاق و جدايي والدين بودهاند.[3]
بر اساس آمار، 75 درصد كودكاني كه فاقد نيروي كافي عقلاني و روحي اند، از پدر يا مادر الكلي هستند.كساني كه در حين انعقاد نطفه مست هستند، 35 درصد عوارض الكليسم حاد را به فرزند خود منتقل ميكنند.[4]
جالب است بدانيد كه پنجاه درصد مرتكبين قتل، 8/77 درصد ضرب و شتمها، 5/88 درصد سرقتها و 8/88 درصد جرائم جنسي ، الكل مصرف كرده بودند و چهل درصد اطفال مجرم سابقه مصرف الكل داشتهاند.[5]
زندگي بدون حضور خدا به راستي، دليل پيدايش اين معضلات را كجا بايد جستجو كرد؟ امنيت اخلاقي را چگونه بايد به دست آورد؟ مهمترين دليل بروز اين ناهنجاري را از زبان برخي دانشمندان غربي ميخوانيم: ژوزف دي ميستر[6]
در كتاب درسهايي از تاريخ به نقل از تاريخ داناني چون ويل دورانت[7] مينويسد: تا پيش از زمان ما هرگز نشاني در تاريخ وجود ندارد كه بتوان زندگي اخلاقي بدون كمك مذهب را از آن استنباط كرد. جرج آن گير[8] در همين زمينه ميافزايد: من به اين نتيجه رسيدهام كه داشتن جامعهاي اخلاقي بدون اعتقاد به خدا ممكن نيست؛ چرا كه بدون خدا همه چيز به «منِ انساني» وابسته ميشود و «من» به تنهايي بي معني است.[9]
او هشدار ميدهد كه امروزه ديگر آمريكاييها بر مبناي اعتقادات اخلاقي و مذهبي خويش عمل نميكنند و به آنچه زماني درست ميدانستند، جامه عمل نميپوشانند. اكنون براي آمريكاييها «من» ملاك همه چيز شده است؛ در حالي كه اين فقط جوامع اخلاقي هستند كه كارآمدي دارند. [10]
فرهنگ تباهي برهنگي و بدحجابي و ميل به خودنمايي در زنان، گسترش مشروبات الكلي و محصولات مختلف جنسي، ميل به سوء استفاده هر چه بيشتر از زنان در مردان، بياهميت دانستن دستورهاي ديني و عاديسازي مخالفت با دين، مهمترين عوامل انحطاط اخلاقي و در نتيجه عدم امنيت در جوامع غربي است. عوامل فوق باعث شده است كه : 1. حس شهوت و غريزه جنسي از كنترل خارج و جامعه به سمت مفاسد جنسي كشيده شود. 2. در پي تحريك غريزه جنسي، فحشا و تجاوز فزوني يابد و امنيت و عزت زنان را بيش از ديگر اقشار جامعه در خطر قرار دهد. 3. فرزندان نامشروع بسياري متولد شوند كه سرپرست ندارند و تحت حمايتهاي ناچيز دولت قرار گرفتهاند. 4. نظام مقدس خانواده از هم پاشيده شود و افزايش روند طلاق از يك سو و عدم ميل به ازدواج از سويي ديگر، جامعه را با بحران مواجه سازد. 5. جامعه به ابزار و وسايل تزئيني و آرايشي و جنسي، نياز كاذب پيدا كند و سرمايه زيادي صرف توليد ، خريد و فروش اين گونه كالاهاي غير ضروري شود. 6. افراد چنين جامعهاي از دغدغههاي عالي انساني بازميمانند و به دور از مسائل علمي، اجتماعي، سياسي و ...، در فساد غوطهور ميشوند و روابط انسانها نيز دچار خلل و از قالب انساني خارج ميشود. 7. زن در چنين جامعهاي از ارزش واقعي خود سقوط كند و در حد يك كالا و شيء درآيد و عروسكي در دست هوسبازان و سرمايهداران شود. بيم ها و هشدارها قسمتي از آمار تكان دهنده جامعه غربي بيان شد. آمار فساد در كشور ما با جامعه غربي قابل مقايسه نيست، اما آمار اعلام شده، زنگ خطر و هشدار را به صدا درآورده است. در اين زمينه بايد به افزايش دوستيها بين دختران و پسران بدون نظارت پدر و مادر و خارج از محدوده تعيين شده از سوي شرع مقدس و در نتيجه افزايش آمار طلاق، فرار از خانه، افزايش قاچاق و توليد مشروبات الكلي، حركتهاي موذيانه براي كم اهميت جلوه دادن نقش دين در زندگي، مورد توجه قرار گيرند. بديهي است كه هر چه جامعه از مباني دين مبين اسلام دور و به مظاهر پست غربي نزديك شود، اين آمار نيز افزايش خواهد يافت. تنها راهي كه ميتواند جامعه را از اين خطرات مهلك برهاند، بازگشت به فرهنگ اصيل و ناب اسلام و سيره نوراني پيامبر و ائمه اطهار: است.
از اين رو، ما در اين مقاله ضمن توجه به وضعيت اخلاقي عصر امام هادي(ع)، رهنمودها و انديشه آن امام همام را در اين باره بيان ميكنيم. وضعيت فرهنگي در عصر امام هادي (ع) اسراف در بيت المال، ميگساري و ترويج مفاسد اخلاقي در عصر امام هادي (ع) نمود زيادي داشت. متوكل عباسي مبلغ دو ميليون دينار براي ساخت كاخ جعفري هزينه كرد؛ در حالي كه هفت كاخ ديگر نيز داشت.[11] در كاخ متوكل چهار هزار كنيز از نقاط مختلف دنيا حضور داشتند و متوكل با همه آنان معاشرت نزديك داشت و با يكي از آنان ارتباط تنگاتنگ داشت.[12] قاضي تنوخي كه مسند قضاوت بصره را بر عهده داشت، وضع خليفه عباسي را در قالب شعري چنين ترسيم ميكند: نشا بين طنبور وزق و مزهر و في حجر شاد او علي صدر ضارب يعني: (متوكل) ميان تار و تنبور و باده و عود و در دامن آوازه خوان يا روي سينه نوازنده به سر ميبرد.[13] ميگساري در آن دوران رايج شده بود و متوكل و وزيران و اطرافيان علناً آن را مرتكب ميشدند؛ حتي اهداي بطريهاي شراب در نظر آنها بالاترين هديه بود. البته دامنه بي بند و باري به عموم مردم نيز كشيده شده بود. بي اعتنايي به امور ديني، ترويج ميگساري و شهوتراني در اشعار شاعران آن عصر انعكاس يافته است.[14] فساد متوكل عباسي به عنوان خليفه جامعه اسلامي و به تبع فساد توده مردم را ميتوان در ماجراي زير ديد: روزي امام به مجلس متوكل احضار شد و نزديك متوكل نشست. متوكل متوجه شد كه جنس عمامه امام نفيس است. از روي اعتراض گفت: اين عمامه را چند خريدهاي؟ امام فرمود: كسي كه براي من آورده، به پانصد درهم خريده است. متوكل گفت: اسراف كردهاي كه عمامهاي با اين قيمت بر سر بستهاي؟! امام فرمود: شنيدهام در همين روزها، كنيز زيبايي به هزار دينار سرخ[15] خريدهاي؟ متوكل پاسخ داد: آري، صحيح است. امام فرمود: من براي شريفترين عضوم هزينه كردهام، ولي تو براي پست ترين عضوت! انصاف بده كدام اسراف است؟[16] امام با اين پاسخ خويش، هم جواب گستاخي متوكل را داد و هم به اين نكته اشاره كرد كه در اين گونه اعمال، دو گناه نهفته است: مخالفت با امر خدا و بي پروايي، هزينه كردن در راه گناه كه مصداق اسراف است. امنيت اخلاقي از نگاه امام هادي(ع) در زمينه امنيت اخلاقي روايات اندكي از امام هادي (ع) نقل شده است و آنچه بيشتر در روايات آن امام همام ديده ميشود، مباحث اعتقادي و ولايت اهل بيت: است كه اين امر نشانگر اهميت اين مباحث در سلامت روحي و رواني جامعه و بيانگر اين مطلب است كه ريشه همه فسادها، دوري مردم از اعتقادات اصيل و ولايت ائمه اطهار: است. نگاهي به روايات آن وجود قدسي ميتواند راهگشاي مشكلات امروز جامعه باشد. ازدواج موقت يكي از احكام حكمت آميز دين اسلام، تشريع ازدواج موقت است. اين حكم اسلامي بنا بر نيازها و تفاوتهاي مرد و زن و به منظور حفظ امنيت اخلاقي جامعه وضع شده است. اسلام به جاي آنكه روابط جنسي را آزاد بگذارد، اين روابط را محدود ساخته است. تجربه نشان داده است كه هميشه مردان آماده به ازدواج از زنان آماده به ازدواج كمترند. از اين رو،اسلام براي برآوردن نيازهاي عاطفي و جنسي و كنترل و محدود ساختن آن، ضمن مخالفت با ارتباطهاي آزاد جنسي، ازدواج موقت را تحت شرايط خاص، تجويز كرده است.[17] امام هادي (ع) در جواب مردي درباره متعه فرمود: «هي حلال مباح، مطلق لمن لم يغنه الله بالتزويج، فليستعفف بالمتعه فإن استغني عنها بالتزويج فهي مباح له اذا غاب عنها؛[18]ازدواج موقت براي كسي كه به واسطه ازدواج دائم (از مسائل جنسي) بينياز نشده، حلال و مباح است و هيچ گونه قيدي ندارد. پس اگر ازدواج نكرده است ( و نيازهاي جنسي آزارش ميدهند) عفت خود را با ازدواج موقت حفظ كند (و گرفتار ارتباطهاي بي حد و مرز نگردد)؛ اما مردي كه همسر دارد، اگر دسترسي به همسر خود ندارد، ازدواج موقت براي او نيز مباح خواهد بود». اين روايت به خوبي نشان ميدهد كه فلسفه ازدواج موقت، بيبند و باري و هرزگي نيست. از سوي ديگر، ممكن است جوّ حاكم بر جامعه به گونهاي باشد كه انجام ازدواج موقت باعث بدبيني به دين اسلام و يا ائمه: شود. امام هادي(ع) در نامهاي به بعضي از دوستداران خود نوشت: «لا تلحّوا علي المتعه، انما عليكم اقامة السنّه فلا تشتغلوا بها عن فرشكم و حرائركم فيكفرن و يتبرين و يدعون علي الامر بذلك و يلعنونا؛[19] به سراغ ازدواج موقت نرويد، به شما سفارش ميكنم سنت را به پا داريد (و ازدواج دائم كنيد)، به خاطر انجام ازدواج موقت، همسران خود را فراموش نكنيد؛ زيرا آنان كفران نعمت ميكنند و بيزار ميشوند و بر كساني كه اين دستور شرعي را دادهاند، نفرين ميكنند و به ما نيز لعنت ميفرستند». از اين حديث نكات زير قابل برداشت است: 1. جو حاكم و فرهنگ عمومي به شدت عليه عقايد شيعي بوده است. 2. اين بدبيني به حدي بوده كه بيزاري جستن و لعن ائمه را در پي داشته است. 3. مردان متأهل با ازدواجهاي موقت از همسران خود رويگردان ميشوند و ميل كمتري به آنان نشان ميدهند. برآورده نشدن نيازهاي آنان هم باعث بدبيني ميشود. ترويج فرهنگ ازدواج از بين بردن عوامل منحرف كننده اجتماعي از يك سو و ترويج فرهنگ ازدواج از سوي ديگر، ميتواند نقش مهمي در سلامت جامعه ايفا كند. امام هادي(ع) در يكي از خطبههاي عقد ازدواج، پس از حمد و ثناي الهي و تأكيد بر اصول اعتقادي فرمود: «اما بعد، خداي سبحان، دامادي (و خويشاوندي سببي) را دستاويز انس دلها و فاميلي همسران قرار داد كه با آن، خويشاونديها را به هم آميخت و آن را مايه دلسوزي و مهرباني قرار داد: «در اين نشانههايي است براي عالمان».[20] خداي سبحان در كتاب خود ميفرمايد: « و او كسي است كه از آب، انساني آفريد و او را (داراي خويشاوندي) نسبي و سببي قرار داد»[21] و «به افراد بيهمسر قوم خود و غلامان و كنيزان درستكارتان همسر دهيد!».[22] همانا فلاني پسر فلاني ، كسي است كه موقعيت اجتماعي و رفتار او را ميشناسيد. او مايل است در زندگي شما شريك شود. او دامادي شما را دوست دارد، به خواستگاري دختر شما فلاني دختر فلاني آمده است و چنين و چنان مقدار را مهريه دختر قرار داده است كه نقد آن اين مقدار است و نسيه آن اين مقدار. وساطت ما را براي او بپذيريد و به خواستگار ما همسر دهيد، پاسخ نيك دهيد و سخن نيك به زبان آوريد، من از خدا براي خود و شما و همه مسلمانان مغفرت ميطلبم».[23] حجاب در حضور نامحرمان امام هادي (ع) حجاب كامل زنان را در مقابل كودكاني كه خوب و بد را نميفهمند، ضروري نميداند. اما از باز گذاشتن سر و بد حجابي در برابر مردان نامحرم، اگر چه رفت و آمد زيادي هم به خانه دارند، نهي فرموده است.[24] حرمت مسكرات يكي از ابزارهايي كه به امنيت اخلاقي جامعه صدمه زيادي ميزند، استفاده از مسكرات است كه از گذشتههاي دور وجود داشته و همواره بشر را به سمت فساد كشانده است. يكي از مهمترين دلايل حرمت شراب، اين است كه عقل را زايل ميكند. به همين دليل، هر مادهاي كه بر عقل انسان خدشه وارد كند و او را از حالت عادي خارج گرداند، مسكر و حرام است. امام هادي(ع) در جواب نامهاي كه در همين زمينه پرسش شده بود، فرمود: «كل مسكر حرام؛[25] هر چيز مست كنندهاي حرام است». از آنجا كه مخالفت عمدي با حكم خداوند، با اين نيت كه حكم خداوند را قبول ندارد باعث كفر انسان ميشود، امام هادي(ع) در جواب نامهاي كه از شارب خمر پرسيده شده بود، فرمود: «شارب الخمر كافر».[26] نفي روابط آزاد جنسي امام هادي (ع) در مقابل كساني كه همجنس بازي را جايز ميشمردند، فرمود: «لعنة الله علي من فعل ذلك؛[27] خداوند كساني را كه چنين كارهايي انجام ميدهند، لعنت كند». و در حديث ديگري كه از توبه همجنس بازان پرسيده شده بود، فرمود: «القتل؛[28] توبهاي جز مرگ براي او نيست». اين برخورد شديد با روابط نامشروع، نشانه قدرت تخريب فراوان اين امور در زندگي بشر است. ياد مرگ اگر انسان معاد را فراموش كند و تنها همين زندگي پست بشري را ببيند، هيچ عاملي او را از غرق شدن در ورطه گناهان نگه نميدارد. ياد مرگ، شيطان و وسوسههايش را دور ميكند. اهل بيت در روايات زيادي اين نكته را گوشزد كردهاند و سيره عملي امام هادي(ع) نيز گواه بر اين مدعاست. متوكل در مجلس عيش خود هنگامي كه از حضرت امام هادي (ع) خواست شعري بخواند، با اشعاري مواجه شد كه امام مرگ را براي او يادآوري كرد و بدين سان مجلس شراب آنان دگرگون شد.[29] برخورد قاطع با متجاوزان در ميان افراد جامعه، عدهاي هستند كه به دليل فراموشي خدا و قيامت، هنجارهاي جامعه را برنميتابند؛ به گونهاي كه تذكر و موعظه در اين گونه افراد تأثيري ندارد. امام هادي(ع) درباره اين افراد ميفرمايد: «الحكمة لا تنجع في الطباع الفاسده؛[30] حكمت، اثري در دلها و قلبهاي فاسد نميگذارد». تنها راه مبارزه با اين گونه افراد، برخورد قاطع است.
پي نوشتها 1 . Eli Zabeth Stankoz 2 . فلسفه خلقت، تبعيض يا تفاوت، ديروز امروز فردا، طوبي كرماني، انتشارات بين المللي هدي، چ1، 1383، ص 121؛ به نقل از كيهان 28/9/70، ص 15. 3 . ww.Womenrc.com/howraw ماهنامه حوراء ، شماره 3، اسفند 1382 و فروردين 1383، «غرب و گرداب بحران اخلاقي» 4 . لقمههاي حرام، سيد حسن موسوي خراساني، چ1، 1376، ناشر: مؤلف، ص 43. 5 . همان ، ص 44؛ به نقل از سمپوزيوم الكل، ص66. 6 . Joseph De Maistre 7 . Will Duront 8 . Georgie Ann Geyer 9 . اشاره به مكتب فكري منحرف اومانيسم است كه انسان و لذتها و خواهش هاي نفساني او را محور قرار ميدهد و همه امكانات و طبيعت و ... را براي لذت بيشتر انسان قلمداد ميكند. در حقيقت هدف را زندگي پست انساني ميداند و به معاد و زندگي اخروي و رسيدن به خدا معتقد نيست. 10 . مجله حوراء شماره 3، اسفند 1382 و فروردين 1383، «غرب و گرداب بحران جنسي». 11 . تحليلي از زندگاني امام هادي(ع) ، باقر شريف قرشي، ترجمه محمدرضا عطائي، كنگره جهاني حضرت رضا(ع)، چ 1، انتشارات آستان قدس رضوي، 1371ش، ص 434. 12 . همان، ص 432، به نقل از سير اعلام النبلاء ج8، ص153. 13 . همان، ص 476. 14 . رك: تحليلي از زندگاني امام هادي(ع)، ص477 ـ 480. 15 . گفتني است دينار از طلا و درهم از نقره است و هر دينار معادل ده درهم است. 16 . سيره عملي اهل بيت، حضرت امام علي هادي، سيد كاظم ارفع، چ 1، 1380ش، نشر تربيت ، ص 7، به نقل از لطائف الطوائف، ص 411. 17 . ر.ك : حقوق زن در اسلام، شهيد مطهري. 18 . موسوعة الامام الهادي، گروه حديث مؤسسه ولي عصر، زير نظر آيت الله خزعلي، چ 1، 1424ق، ج 2، ص 357. 19 . موسوعة الامام الهادي، ج3، ص 25، به نقل از الكافي ج5، ص453، ح 3. 20 . روم / 22. 21 . فرقان / 54. 22 . نور / 32. 23 . فرهنگ جامع سخنان امام هادي(ع)، گروه حديث پژوهشكده باقرالعلوم، چاپ و نشر بين الملل، وابسته به اميركبير، چ1، 1385، ص 280، به نقل از كافي، ج 5، ص 372، ح 6. 24 . موسوعة الامام الهادي، ج2 ، ص 356 و 357، به نقل از تحف العقول، ص 458؛ تهذيب الاحكام ج7،ص457، ح 1828. 25 . موسوعة الامام الهادي، ج 2، ص419. 26 . همان. 27 . همان، ج2 ، ص 439، به نقل از استبصار، ج4 ،ص222، ح 829. 28 . همان. 29 . سيره عملي اهل بيت، امام علي هادي، ص 12. 30 . چهل داستان و چهل حديث از امام هادي(ع)، عبدالله صالحي، نشر مهدي يار، چ 1، 1381، ص129، به نقل از اعلام الدين ، ص 311.
منبع خبرگزاري فارس/ نويسنده مهدي احمدي/
موضوع:
فرهنگي
نویسنده:
گروه خبري پيك نصر
تاریخ درج
سه شنبه 4 دي 1386
کلیدواژه ها:
امنيت اخلاقي از ديدگاه امام هادي(ع)
|