استاد دانشکده علوم حدیث با اشاره به دو برادر امام کاظم(ع)گفت: «عبدالله» ادعای امامت کرد و منحرف شد اما «علی» یاور امام بود و مجموعه «مسائل» را نگاشت که بیانگر سؤال و جواب‌های شیعه با امام بود و امروز به دست ما رسیده است.

 حجت‌الاسلام والمسلمین احمد غلامعلی عضو هیئت علمی دانشکده علوم حدیث در خصوص سالروز شهادت حضرت موسی‌بن جعفر(ع) گفت: امامت امام کاظم(ع) در سال 148 و شهادت ایشان در سال 183 و مدت امامت این امام بزرگوار 35 سال بود.

وی با بیان اینکه دوران امام کاظم (ع) با خفقان و برخورد شدید بنی‌ عباس با شیعیان همراه بود، اظهار داشت: حکومت منصور در آن دوران تثبیت و فضا را برای مقابله با شیعیان محیا کرده بود و فضای حاکم به قدری شدید بود که حضرت کاظم(ع) با تقیه همراه بودند. یعنی امام قبلی برای معرفی ایشان دچار مشکل بود از این رو امام صادق (ع) اسم امام کاظم را در میان 5 اسم دیگر عنوان می‌کند تا شیعیان، خودشان به امام بعدی پی ببرند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: در ابتدای امامت موسی‌بن جعفر (ع) با بحران معرفی امام بعدی روبه‌رو هستیم لذا چند مشکل در این زمینه وجود دارد: نخست آنکه از میان خود خانواده امام برادرش «عبدالله بن افطح» ادعای امامت کرد و برای شیعیان یک سرگردانی در امامت امام کاظم(ع) به وجود آمد.

معاون پژوهشی پژوهشکده دارالحدیث با اشاره به پراکندگی شیعیان به لحاظ جغرافیایی، عنوان کرد: در دوران امام کاظم(ع) در شمال و جنوب ایران، شمال آفریقا، کوفه، مدینه و بسیاری از جاها شیعه وجود داشت و امام کاظم(ع) به خوبی از این فرصت استفاده کرد.

وی ادامه داد: حدیث موسی‌بن حعفر(ع) توسط تشکیلاتی به نام «وکالت» انجام می‌شد یعنی این امام همام با توجه به شرایط خفقان آن روز، ارتباط چهره به چهره با مردم در برهه‌ای از زمان، کمتر بود اما این موضوع باعث نشد که حضرت کاظم(ع) در نشر معارف موفق نباشد بلکه ارتباط ایشان در قالب نهاد وکالت ادامه یافت.

غلامعلی درباره نحوه فعالیت سازمان وکالت توضیح داد: سازمان وکالت به این صورت بود که پیشوای هفتم شیعیان در هر منطقه‌ای یک وکیلی داشت و این وکیل، افراد زیر دست خویش را که افراد کمتری بودند را سرپرستی می‌کرد، هر چند برخی از این وکلا بعدها منحرف شدند اما امام در مدینه و کوفه، وکلای بسیار قوی‌ داشت که در رساندن سخنان مردم به امام کاظم(ع) و احادیث حضرت به مردم کوشش می‌کردند.

وی تصریح کرد: درباره مدت زمان زندان‌های امام کاظم(ع) اقوال مختلفی از جمله؛  چهار، هفت و چهارده سال وجود دارد که می‌توان گفت قول قوی‌تر همان چهار  تا هفت سال است و در خصوص رأی 14 سال سند قوی وجود ندارد اما همین مدت هم که امام (ع) در زندان بودند برای شیعه بسیار سخت بود از این رو امام کاظم (ع) از طریق وکلا ارتباط خود را با مردم حفظ کرد.

عضو هیئت علمی دانشکده علوم حدیث با اشاره به اینکه زندان‌های آن زمان با زندان‌های کنونی متفاوت بود، گفت: زندان‌های آن زمان بر خلاف زندان‌های امروزی که بزرگ و به صورت مجتمعی است کوچک بود، مثلا در خانه‌ای یک زندان وجود داشت که صاحبخانه از حکومت مواجب می‌گرفت تا از زندانی نگهداری کند. به همین دلیل موسی‌بن جعفر (ع) توانست بر زندان‌بان خویش تاثیر گذارد و زندان‌بان نیز به طور طبیعی، محدودیت‌های حضرت را کمتر می‌کرد و به این صورت امام می‌توانست به فعالیت خود ادامه دهد، البته مرتبه آخر زندان حضرت محدودیت‌های بیشتری اعمال شد و عملا ارتباط امام با مردم کم‌تر شد.

وی روش دیگر امام کاظم(ع) در نشر معارف را روش «مکاتبه» برشمرد و اظهار داشت: موسی‌بن جعفر(ع) با برخی شیعیان خود به وسیله نامه مکاتبه و ارتباط برقرار می‌کردند.

غلامعلی در پایان افزود: روش دیگری نیز در آن دوران برای نشر حدیث وجود داشت که همان شیوه «مسائل» است. یعنی شیعیان سؤالات خود را مطرح کرده و حضرت آنها را پاسخ می‌گفتند و این سؤال و جواب‌ها به همت فرزند امام صادق(ع) در مجموعه‌ای به نام «مسائل علی‌بن جعفر» جمع‌آوری شده است که امروزه نیز در اختیار ما قرار دارد.