آیا میدانید مواردی که زکات به آن تعلق میگیرد چیست؟یا زکات چگونه باید صرف شود؟

شاید مال یا اموال شما هم جزء متعلقات زکات باشد .پس بهتر است این مطلب را به دقت مطالعه کنید تا اگر وظیفه و تکلیفی به گردن شماست به نحو احسن آن را انجام دهید.  

شرایط وجوب و موارد زكات:

 سئوال 1: زكات به چند چیز تعلق می‌گیرد؟

جواب: زكات بنابر مشهور به 9 چیز تعلق می‌گیرد: 1) گندم 2) جو 3) خرما 4) كشمش 5) طلا 6) نقره 7) شتر 8) گاو 9) گوسفند. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2، م1853)

سئوال 2: زكات مواردی كه واجب است چه وقت بر شخص مكلف واجب می‌گردد؟

جواب: زكات گندم و جو وقتی واجب می‌شود كه به آنها گندم و جو گفته شود و زكات كشمش بنابر احتیاط وقتی واجب می‌شود كه غوره است، و موقعی كه خرما قدری خشك شد كه به او ثَمر می‌گویند زكات آن واجب می‌شود، ولی وقت دادن زكات در گندم و جو موقع خرمن شدن و جدا كردن كاه آنها و در خرما و كشمش موقعی است كه خشك شده باشند. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م1858)

سئوال 3: نصاب و حد معین گندم و جو و خرما و كشمش كه به واسطه‌ی آن زكات و اجب می‌گردد چقدر است؟

جواب: زكات گندم و جو و خرما و كشمش وقتی واجب می‌شود كه به مقدار نصاب بر سند و نصاب آنها 207/847 كیلوگرم است. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2، م1864)

سئوال 4: آیا زكاتی كه بر گردن كسی واجب شده باشد بعد از فوت آن شخص ورثه باید زكات را بپردازند؟

جواب: بلی، زكات جزء بدهی محسوب می‌شود و قبل از تقسیم ارثیه او باید پرداخت گردد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2، م1886)

سئوال 5: اگر كسی زكات گندم و جو و خرما و كشمش را داده است آیا برای سال آینده هم باید زكات آن را بپردازد؟

جواب: اگر زكات آنها را داده حتی اگر چند سال هم نزد او بماند زكات ندارد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2، م1874)

سئوال 6: اگر گندم و جو و یا خرما و انگور با آب باران یا آب آبیاری سیراب شود زكات آن فرق می‌كند؟

جواب: بلی اگر گندم و جو و خرما و انگور از آب باران مشروب شود، زكات آن یك دهم است. و چنانچه از آب چاه باشد زكات آن یك بیستم است. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج21، م1875)

 سئوال 7: نحوه‌ی پرداخت زكات طلا به چه شكل است و آیا نصاب معین و خاصی دارد؟

جواب: طلا دو نصاب دارد: نصاب اولِ آن بیست مثقال شرعی است پس وقتی طلا به بیست مثقال شرعی كه پانزده مثقال معمولی است برسد، انسان باید یك چهلم (40/1) آن را از بابت زكات بپردازد و اگر به این مقدار نرسد زكات آن واجب نیست. نصاب دومِ آن چهار مثقال شرعی است كه سه مثقال معمولی می‌شود. یعنی اگر سه مثقال به پانزده مثقال اضافه شود، باید زكات تمام 18 مثقال را از قرار یك چهلم (40/1) آن را بپردازد و اگر كمتر از سه مثقال اضافه شود، فقط باید زكات 15 مثقال آن را بدهد و زیادی آن زكات ندارد و همچنین است هر چه بالا رود، یعنی اگر سه مثقال اضافه شود، باید زكات تمام آنها را بدهد و اگر كمتر اضافه شود، مقداری كه اضافه شده زكات ندارد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2، م1896)

 سئوال 8: نحوه‌ی پرداخت زكات نقره به چه شكل است و آیا نصاب معین و خاصی دارد؟

جواب: نقره دو نصاب دارد: نصاب اولِ آن 105 مثقال معمولی است و اگر نقره به 105 مثقال برسد و شرائط دیگر را هم داشته باشد انسان باید یك چهلم (40/1) آن را بپردازد و اگر به این مقدار نرسد زكات آن واجب نیست. نصاب دومِ آن 21 مثقال است یعنی اگر 21 مثقال به 105 مثقال اضافه شود، باید زكات تمام 126 مثقال را به طوری كه گفته شد بپردازد و همچنین است هرچه بالا رود، یعنی اگر 21 مثقال اضافه شود، باید زكات تمام آنها را بدهد و اگر كمتر اضافه شود، مقداری كه اضافه شده و كمتر از 21 مثقال است زكات ندارد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2، م1897)

سئوال 9: اگر شخصی یك بار زكات طلا و نقره بدهد آیا مال او پاك است و لازم نیست سال بعد زكات بدهد؟

جواب: كسی كه طلا و نقره دارد و به اندازه‌ی نصاب است اگر چه زكات آن را داده باشد، تا وقتی از نصاب اول كم نشده، همه ساله باید زكات آن را بدهد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2، م1898)

سئوال 10: چه شرایطی لازم است تا بر شتر و گاو و گوسفند زكات تعلق بگیرد؟

جواب: دو شرط غیر از شرط های دیگر لازم است: 1ـ آنكه حیوان در تمام سال بیكار باشد و اگر در تمام سال یكی دو روز كار كرده باشد، زكات آن واجب است. 2ـ آنكه در تمام سال از علف بیابان بچرد، پس اگر تمام سال یا مقداری از آن را از علف چریده شده، یا از زراعتی كه ملك مالك یا ملك كس دیگر است بچرد زكات ندارد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2، م1908)

سئوال 11: به چه صورت زكات بر گاو واجب می‌گردد؟

جواب: در صورتی كه به نصاب معین برسد زكات بر گاو واجب می‌گردد و گاو دو نصاب دارد: نصاب اول آن 30 تا است كه وقتی شماره‌ی گاو به 30 برسد انسان باید یك گوساله‌ای كه داخل سال دوم شده از بابت زكات بدهد. و نصاب دوم آن چهل است و زكات آن یك گوساله ماده‌ای است كه داخل سال سوم شده باشد. حال اگر تعداد گاوها از چهل بگذرد باید یا بر مبنای سی تا سی تا حساب كند یا چهل تا چهل تا یا در نظر گرفتن شرائط دیگر مقل گذشته 11 ماه قمری و تا وقتی از نصاب نیفتد هر سال زکات دارد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م1912)

سئوال 12: زكات گوسفند به چه صورت محاسبه می‌شود؟

جواب: گوسفند پنج نصاب دارد: 1ـ چهل، و زكات آن یك گوسفند است و تا گوسفند به چهل نرسد زكات ندارد. 2ـ صد و بیست و یك و زكات آن دو گوسفند است. 3ـ دویست و یك، و زكات آن سه گوسفند است. 4ـ سیصد و یك، و زكات آن بنابر احتیاط واجب، چهار گوسفند است. 5ـ چهارصد و بالاتر از آن، كه باید آنها را صدتا صدتا حساب كند و برای هر صدتای آنها یك گوسفند بدهد. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2، م1913)

سئوال 13: آیا در زكات گاو و شتر و گوسفند حتماً حیوان مربوطه را جهت زكات پرداخت؟

جواب: لازم نیست حتماً زكات را از خود حیوان‌های مربوطه داده شود، بلكه اگر حیوان دیگری بدهد، یا مطابق قیمت آن، پول بدهد كافی است. (با توجه به مسئله 9 عروه الوثقی فصل زکات غلات اربع)

سئوال 14: آیا زكات فقط به شتر و گاو و گوسفند تعلق می‌گیرد یا حیوانات دیگری هم زكات دارند؟

جواب: در زكات، گاو و گاومیش یك جنس حساب می‌شود و شتر عربی و غیر عربی یك جنس است، همچنین بز و میش و شیشك در زكات با هم فرق ندارند.در غیر این سه حیوان در سائر حیوانات زکات نیست فقط در اسب ماده (خیل) مستحب است.

سئوال 15: شخصی زكات گندم بدهكار است و از طرفی مقروض می‌باشد و قدرت پرداخت بدهی را ندارد. آیا باید زكات بدهد یا خیر؟

جواب: در فرض مرقوم زكات واجب ساقط نیست.اما اگر قدرت اداء بدهکاری را نداشته باشد دیگران می توانند برای اداء بدهکاری به او زکات بدهند. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2، م1988 و1937)

سئوال 16: آیا زكات به سكه‌های طلائی كه به عنوان هدیه به شخصی داده‌اند تعلق می‌گیرد؟ و در صورت تعلق گرفتن آیا باید همه ساله داد؟ (مقلد امام خمینی)

جواب: اگر شرایط وجوب زكات در آن جمع باشد و به حد نصاب برسد زكات دارد و تا نصاب باقی است، برای هر سال جداگانه زكات دارد. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره)، ج1، ص341، س3)

سئوال 17: یكی از ارگان‌ها در قطعه زمینی گندم كاشته و حالا می‌خواهد برداشت محصول نماید، آیا در سر خرمن به این غله هم زكات تعلق می‌گیرد؟

جواب: اگر ملك جهت است نه شخصی یا اشخاص، زكات ندارد. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره)، ج1، ص342, احكام خمس و زكات, س6)

سئوال 18: پولی را كه برای وجوه شرعیه جدا و تعیین می‌شود: می توان آن را مصرف نمود و یا با پول د یگر عوض كرد؟

جواب: مانع ندارد و به جدا كردن تعیین نمی‌شود مگر در زكات كه با جدا كردن متعین می‌شود و نباید در آن تصرف كرد. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره)، ص345، س16 و توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2، م1966)

سئوال 19: آیا خمس و زكات به پول راكد در بانك نیز تعلق می‌گیرد؟

 جواب: خمس به پس انداز تعلق می‌گیرد لكن زكات به پول پس انداز تعلق نمی‌گیرد. .(ر.ک استفتائات جدید امام خمینی(ره)، ج1، ص351، س20 و24)

مصرف زكات:

سئوال 1: در چه مواردی مصرف زكات در آنها جایز است؟

جواب: انسان می‌تواند زكات را در هشت مورد مصرف كند: 1) فقیر، و آن كسی است مخارج سال خود و عیالاتش را ندارد. 2) مسكین، و آن كسی است كه از فقیر سخت‌تر می‌گذارند. 3) كسی كه از طرف امام ـ علیه السّلام ـ یا نائب امام مأمور است كه زكات را جمع آوری و نگهداری نماید و به حساب آن رسیدگی كند و آن را به امام ـ علیه السّلام ـ یا نائب امام یا فقراء برساند. 4) كافرهایی كه اگر زكات به آنان بدهند به دین اسلام مایل می‌شوند، یا در جنگ به مسلمانان كمك می‌كنند. 5) خریداری بنده‌ها و آزاد كردن آنان. 6) بدهكاری كه نمی‌تواند قرض خود را بدهد. 7) سبیل الله، یعنی كاری كه مانند ساختن مسجد منفعت عمومی دینی دارد، یا مثل ساختن پل و اصلاح راه كه نفعش به عموم مسلمانان می‌رسد و آنچه برای اسلام نفع داشته باشد. 8) ابن السبیل، یعنی مسافری كه در سفر درمانده شده. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م1925)

سئوال 2: اگر كسی به قصد زكات به شخص در راه مانده‌ای پولی بدهد و بعد آن شخص بعد از صرف مخارجش و رسیدن به وطنش پول اضافه بیاورد با آن پول اضافی چه باید بكند؟

جواب: مسافری كه در سفر درمانده شده و زكات گرفته بعد از آنكه به وطنش رسید، اگر چیزی از زكات زیاد آمده باشد، در صورتی كه بدون مشقت نتواند بقیه را به صاحب مال یا نائب او برساند باید آن را به حاكم شرع بدهد و بگوید آن چیز زكات است .

سایت اندیشه قم