امروز 31 تیرماه کلاس درسی با اقای علوی راد داشتیم که در زمینه مدیریت استراتژیک کار کرده است. مطالب بسیار جالبی از آخرین تحولات علمی در این زمینه ارائه کرد که حیفم امد در سایت ذکر نکنم به این امید که بقیه دوستان هم استفاده نمایند.

ایشان ابتدا حدیثی از پیامبر به امام علی (ع) اشاره کردند که در ان حضرت به علی (ع) می فرماید با کمک عقلت در صدد تقرب به خدا باش. بنابر این عقل, امری کلیدی است که حتی برای تقرب به خدا هم باید از ان استفاده کرد. دکتر شریعتی نیز در کتاب مذهب علیه مذهب در بیان اهمیت عقل به لزوم تفسیر به عقل در فهم معنای ایات قرآن اشاره میکند...

مدیریت استراتژیک چیست؟

امروز 31 تیرماه کلاس درسی با اقای علوی راد داشتیم که در زمینه مدیریت استراتژیک کار کرده است. مطالب بسیار جالبی از آخرین تحولات علمی در این زمینه ارائه کرد که حیفم امد در سایت ذکر نکنم به این امید که بقیه دوستان هم استفاده نمایند.

ایشان ابتدا حدیثی از پیامبر به امام علی (ع) اشاره کردند که در ان حضرت به علی (ع) می فرماید با کمک عقلت در صدد تقرب به خدا باش. بنابر این عقل, امری کلیدی است که حتی برای تقرب به خدا هم باید از ان استفاده کرد. دکتر شریعتی نیز در کتاب مذهب علیه مذهب در بیان اهمیت عقل به لزوم تفسیر به عقل در فهم معنای ایات قرآن اشاره میکند و می گوید که در گذشته دشمنانی که نمی خواستند ما از عقل خود استفاده کنیم ممنوعیت استفاده از رای را به استفاده از عقل تسری دادند و اجازه تعقل را از ما گرفتند. در حالی که پیامبر تفسیر به رای را و نه تفسیر به عقل را ممنوع کرد. تفسیر به رای یعنی اینکه از ایات قران استفاده کنی برای اینکه رای خود را توجیه کنی. این با استفاده از عقل  و تفسیر به عقل تفاوت دارد. بنابر این سرکلید همه کارها همانطور که آقای علوی راد هم در این حدیث اشاره کردند تعقل است و متاسفانه خیلی از گرفتاریهایی که ما امروز داریم از همین جا ناشی می شود که از عقل خود استفاده نمیکنیم.

ایشان همچنین به کتابی به نام The Team اشاره کردند که از جدیدترین کتاب ها در خصوص روشهای علمی است و توسط فردی به نام Peter Scholes , پیتر شولز در سال 2004 به نگارش درامده است وقیمت ان هم 40 دلار می باشد. ایشان در فصلی از این کتاب  به بررسی روش علمی حل  مشکلات یا به عبارتی Problem Solving پرداخته است.

ایشان به دو روش جدید علمی برای حل مشکلات اشاره کرده است. 1- روش اول, روش هفت گام است .این روش در واقع یک روش ساختاری , Structural Approach است. اکنون به بیان این هفت گام می پردازیم:

1-      گام اول: تعریف پروژه , Project : یعنی اینکه موضوع را بشناسیم.

2-      گام دوم: وضع موجود, Current Situation

3-      گام سوم: تجزیه و تحلیل ریشه مشکلات, Cause Analysis

4-      گام چهارم: راه حل ها ,Solutions

5-      گام پنجم: نتائج, Results

6-      گام ششم: استاندارد کردن نتائج و راه حلها, Standardization

7-      گاه هفتم: برنامه های آینده, Future Plans

 در اینجا آقای علوی راد خاطره ای را نقل کردند از یکی از دیپلماتها  از لندن که در ضمن ملاقاتی که از وزارت خارجه انگلستان داشته اند, در این ملاقات نوجوانی هم حاضر بوده است که وقتی سوال می شود این نوجوان کیست می گوید که او در مدرسه وزارت امور خارجه درس می خواند و قرار است در آینده دیپلمات شود و روی مسائل ایران هم کار کند ولذا زبان دوم او هم در مدرسه فارسی است و از الان انها را در این ملاقاتها حاضر میکنیم تا با تحولات ایران آشنا باشند. این از نظر ایشان همان استاندارد سازی  و ساختار سازی است. اینها نشان می دهد که واقعا اینها دارند کار میکنند با هوشمندی  و بیداری کامل  و به قول اقای علوی راد و مکرو و مکر الله و الله خیر الماکرین. اگر واقعا لطف خدا و کمک خدا نبود معلوم نبود چه بر سر ما می امد و خداست که کمک میکند و نقشه های اینها را بر اب میکند. همچنین بحث بستن کمربند ایمنی را مطرح کردند و اینکه تا چند سال قبل کسی ان را رعایت نمیکرد ولی الان چون به ساختار تبدیل شده است همه بر خود لازم می دانند تا قبل از حرکت کمربند خود را ببندند و ا نرا برای امنیت خود چیز لازمی می دانند.

ایشان اشاره کرد که بروید برنامه های کالین پاول  و کلینتون و کاندولیزا رایس را برای وزارت خارجه امریکا ببینید و متوجه می شوید که دقیقا از همین روشها استفاده کرده اند. این برنامه ها را میشود از سایت www.state.gov.com دانلود کرد.

ایشان به نقل از کتاب The team اشاره کردند که این روش هفت گام یک روش علمی است . در این روش داده ها جمع آوری می شود و تئوریها ازمایش می شوند. غالبا ما از مرحله شناسایی مشکل به حل مشکل پرش میکنیم که این صحیح نمی باشد . برای بررسی  و حل مشکلات پیچیده ما به گروهی نیاز داریم که حدس بزنند و باید یک بازی حدس  و گمان به راه بیندازیم . تنها بعد از اجرای یک راه حل است که ما می توانیم بفهمیم آیا انچه را حدس زده بودیم درست بود یا نه . در این روش هفت گام, ما مشکلات را به نحو سیستماتیک شناسایی میکنیم و گام راه حل در وسط این پروسه است . قبل از ارائه راه حل , باید اول مطالعه کنیم و ببینیم وضع موجود چیست و اینکه چه جیزی ممکن است مشکل را ایجاد کرده باشد و زمانی که راه حل را یافتیم اول باید ان را در یک مقیاس کوچک اجرا و نتائج ان را ببینیم. سپس بعد از اجرای راه حلها دوباره ان را مورد ارزیابی قرار دهیم و با استانداردیزه کردن راه حلها مطوئن شویم که آنها می مانند . بعد از ان نیز باید درسهای فراگرفته شده را استخراج کنیم. از منافع این روش این است که به تیم یک نقشه راه برای پیگیری می دهد . این تیم است که سوالات درست را در زمان درست مطرح میکند. این نقشه راه به تیم کمک میکند که در چه زمانی و از چه ابزاری برای جمع آوری داده ها و تحلیل استفاده کند.

این یک چرخه است که ما باید از داده  ,Data به اطلاعات ,Information برسیم و سپس از اطلاعات به دانش ,knowledge و سپس به حکمت ,Wisdom برسیم.  مرحله حکمت در واقع مرحله ای است که داه ها و دانش  و اطلاعات نهادینه شده است و میتوانیم مطمئن باشیم که برای همیشه هستند و از بین نخواهند رفت.

برای هر یک از این هفت گام یک هدف, Goal و یک خروجی,Output وجود دارد. بعنوان مثال در گام اول با عنوان موضوع, هدف این است که معلوم شود چه مشکلی مورد خطاب قرار گرفته است و چرا مهم است  و چقدر پیشرفت مد نظر است. در واقع باید فایل و موضوعی که می خواهیم در مورد ان صحبت کنیم اول مشخص شود. بعد به بررسی ان موضوع در گام های بعدی بپردازیم. اگر موضوعات مشخص باشند ما می توانیم همزمان برای هر موضوع , راهکار   و وقت مناسب ان را قرار دهیم. در اینجا آقای علوی راد اشاره به داستان ناپلئون و حمله اش به روسیه کرد و اینکه در ان بحبوحه جنگ و سرمای زیر 40 درجه, ناپلئون یک نامه برای معشوقه اش جوزفین نوشته است و تمام صفات و خصوصیات او را اشاره میکند و وقتی دستیارش از او می پرسد اخه الان در این بحبوحه جنگ تو چگونه می توانی اینطور نامه بنویسی. می گوید این دو موضع جدا است این فایل با فایل جنگ فرق میکند.

در خروجی گام اول ما به دنبال این هستیم که به بیان واضح پیشرفت های مورد نظر بپردازیم و نحوه اندازه گیری انها به همراه سابقه موضوع و نظر مشتری.,

A clear statement of the intended improvements, and how it is to be measured, along with the background on the process and the voice of the customer

در گام دوم با عنوان وضع موجود در بخش هدف ما به دنبال تمرکز دادن تلاشهای پیشرفت با استفاده از جمع آوری اطلاعات در خصوص وضع موجود هستیم.

To focus the improvement efforts by gathering information on the current situation

در خروجی گام دوم ما بیان مشکل و اطلاعات اساسی را داریم,

A focused problem statement and the base line performance

در گام سوم با عنوان تجزیه و تحلیل ریشه مشکلات , در بخش هدف ما به دنبال شناسایی ریشه مشکلات و تایید انها با داده ها به منظور تسهیل راه برای راه حلهای موثر هستیم.

To identify root causes and confirm them with data in order to pave the way for effective solutions

در خروجی گام سوم ما به دبنال یک تئوری هستیم ازمایش  و مورد تایید قرار گرفته است

A theory that has been tested and confirmed

در گام چهارم با عنوان راه حلها, در بخشهدف ما به دنبال توسعه, ازمایش, و ارجای راه حلها هستیم

To develop, test, or pilot, and implement solutions that address the root causes

در خروجی گام چهارم ما به دنبال اقدام برای کاهش یا محو آثار ریشه ها هستیم

Planned, tested action that should eliminate or reduce the impact of cause

در گام پنجم با عنوان نتائج, در بخش هدف ما به دنبال استفاده از داده برای ارزیابی هستیم

To use data to evaluate

 و در بخش خروجی, به دنبال داده هایی هستیم که نشان دهد اهداف محقق شده اند و طرح دنبال شده است,

Data that shows how well the goals were met and the plan was followed

در گام ششم در بخش هدف به دنبال حفاظت از دست یافته ها با اجرای متدهای یا فرایند های جدید بطور متداوم در داخل سازمان هستیم,

To maintain the gains by implementing the new working methods or processes consistently throughout the organization

در خروجی گام ششم به دنبال مستند سازی متدهای جدید و اموزش هستیم.

Documentation of new methods, training in the new methods, ..

در گام هفتم و اخر ما در بخش هدف به دنبال پیش بینی پیشرفتهای اینده ,Anticipate future improvements و در بخش خروجی هم به دنبال تکمیل مستندسازی  و نتایج هستیم, Completed documentation and communication of results

یک روش دوم علمی دیگر هم در کتاب The team توضیح داده شده و آن روش شش سیگما است. ای روش 5 گام دارد که عبارت است از:

1-      تعریف ,define

2-      اندازه گیری, measure

3-      تجزیه و تحلیل,Analyze

4-      اصلاح, Improve

5-      کنترل, Control

اما اجازه دهید تا در اینجا به چند اصل مدیریتی اشاره کنیم,

-          یکی از این روشها در این جمله انگلیسی به خوبی ذکر شده است:

Tell me, I forget, Show me, I remember, Involve me, I understand

یعنی برای اینکه افراد موضوع را بفهمند, باید انها را در فرایند درگیر کنی و الا با صرف گفتن یا نشان دادن , افراد فراموش میکنند.

-          آقای علوی راد, به داستان کشیش کالیفرنیائی هم اشاره میکند که بر مزارش نوشته است زمانی که کودک بودم گفتم من باید دنیا را عوض کنم. کمی که بزرگتر شدم دیدم جهان خیلی بزرگ است و با خود گفتم من کشورم را عوض خواهم کرد. به سنین جوانی که رسیدم فهمیدم که کشورم نیز خیلی بزرگ است و با خود گفتم من شهر خود را عوض خواهم کرد. اکنون که در حال مردن هستم به این نتیجه رسیدم که اگر از اول خود را تغییر داده بودم, میتوانستم دنیا را هم عوض کنم. بنابر این , این هم یک اصل مدیریتی است که اول باید خود را تغییر دهیم.

-          اقای علوی راد همچنین به برخی از شیوه های مدیریتی جدید دنیا اشاره کردند که متاسفانه هنوز در ایران اکثر آنها اعمال نشده است. از جمله این شیوه ها عبارتند از:

-          MIS( Management Information System)

-          SPC ( Statistical Process Control) started from 1920

-           SQC(Statistical Quality Control) started from 1930

-          TQC(Total Quality Control)

-          TQM(Total Quality Management) started from 1960

-          EFQM(European Foundation for Quality Management)

-          TQL(Total Quality Leadership)

-          MBR(Management by results), , در واقع همان مدیریت بر اساس نیازهای اولیه است

-          MBO(Management by Objectives), در واقع همان فتح بازار است

-          MBF(Management by fact and figures), همان فتح دنیا معادل ان  میتواند باشد

-          MBV(Management by Values) , مدیریت بر دلها و فتح دلهاست که از سال 2000 به بعد شروع شده است.

-          مدیریت TQL , یا همان رهبری, امروزه یکی از شیوه های مهم مدیریتی است. در واقع این شیوه بر اساس تفاوت های بین یک مدیر و یک رهبر است. به تفاوتهای یک مدیر  و یک رهبر در ذیل دقت کنید:

-           A manager push but a leader pull, a manager administer but a leader innovate, a manager is a good soldier but a leader is original.

-          در مدیریت استراتژیک ما باید سه سوال کلیدی را مطرح کنیم و به دنبال پاسخ به ان باشیم: الان کجا هستیم؟ به کجا می رویم؟ چگونه می خواهیم برویم؟

Where we are now? Where we want to go? How we want to go?

-          ما باید در مدیریت استراتژیک از مدل SMS(Strategic Management System), سیستم مدیریت استراتژیک استفاده کنیم. در این روش باید دایره ای را فرض کنیم که در یک سوم ان طراحی استراتژیک,  Strategic Planning وجود دارد . در یک سوم آن طراحی اجرا,Performance and implementation planning قرار دارد و در یک سوم دیگر ان ارزیابی, Evaluating Performance قرار دارد. مدیریت استراتژیک در دنیا از دهه 1960 شروع شد و مدیریت به روش نویت اساس از 1840 بعد از سانحه به هم خوردن قطار در ایتالیا شروع شد. جدای از مدیریت استراتژیک, تفکر استراتژیک نیز بسیار مهم است. تا قبل از سال 2000 مدیریت در دنیا بر اساس Knowledge intensive بود اما از سال 2000 به بعد عصر رهبری یا حکومت بر دلها ,Leadership age است. ومدل مدیریتی MBV حاکم است.

-           

-          در طراحی استراتژیک ما باید به این عناصر توجه داشته باشیم. اولا ما باید در محیطی کار کنیم که تمام ان با Core values , ارزشهای محوری احاطه شده باشد. در چنین فضایی وقتی می خواهیم طراحی استراتژیک انجام دهیم باید به ترتیب اینکارها را اتجام دهیم:

1-      Vision, بصیرت, نیت و دید

2-      Mission , ماموریت

3-      Critical success Factors, عناصر اساسی موفقیت ما چه هستند

4-      Goals, اهداف دراز مدت ما چه هستند

5-      Action Step, گامهای عملی یا اقدامی

6-      Results, نتایج

-          اکنون ببینیم برای نوشتم یک طرح استراتژیک جزئیات موارد فوق چگونه است:

1-      Vision, چیست؟ برای نوشتن دید, 12 شرط لازم است. باید بدانیم به کجا می رویم؟ چه می خواهیم بکنیم؟ کی هستیم؟ بعنوان نمونه نیت و دید چند فرد و شرکت را اشاره میکنیم. ویژن ماهاتیر محمد 2020 بود یعنی مالزی توسعه یافته در سال 2020, ویژن فهد, خادم الحرمین الشریفین بود, ویژن نوکیا,Nokia connecting people است

2-      Vision Statement, در این قسمت باید دقیقا ویژن خود را اعلام کنیم. همان که فهد یا نوکیا یا دیگران اعلام کرده اند.

3-      Mission, باید ماموریت خود را تعریف کنیم. در اینجا باید به 4 سوال جواب بدهیم. چه میکنیم؟ برای چه کسی؟ چگونه و چرا؟ . 19 ایتم برای نوشتن ماموریت وجود دارد.

4-      Mission Statement, که 9 مولفه دارد و در اینجا باید مثل اجزای یک ماشین که سقف و ترمز و غیره ان را تشکیل می دهند, اجزای ماموریت را کنار هم بچینیم تا ساختمان آن درست شود. در اینجا باید به این موارد بپردازیم: 1- مشتری کیست؟ 2- بازار شما کجاست؟3- تکنولوژی شما چیست؟4- برای بقای خود چه فکری کرده اید؟5- ویژگی ممتاز شما چیست؟6- ویژگی شما با ویژگی های عناصر دیگر چه تفاوتی دارد؟ 7- فلسفه شما چیست؟

5-      ارزشهای محوری, Core values

6-      علت مبقیه, Key Operating Principles

7-      استراتژی

8-      Goals, اهداف چند ساله: مانند دستیابی به صلح و امنیت

9-      Targets, زمانی که Goals محقق شود به آن Target میگوئیم. مثلا اگر قرار است بیمارستانی ساخته شود, زمانی که ساخته شد , می شود Target

10-  Aim, زمانی که پزشک نیز وارد ان بیمارستان شود و شروع بکار کند این را aim میگویند

11-  Objectives , اهداف یکساله را می گویند

12-  Ends, غایت هر چیز و امری را می گیوند.

-برای تحلیل یک وضعیت ما از این نمودار استفاده میکنیم:

S(Strength)-W(Weakness)-O(opportunities)-T(Threats)- P(Political)-E(Economical)-S(Social)-T(Technical)-O(Others)

که به ترتیب عبارت است از نکات قوت- ضعف-فرصتها-تهدیدها-محیط سیاسی-محیط اقتصادی-محیط اجتماعی-محیط فنی- محیط های دیگر

-          یک نمودار تحلیلی دیگر هم به نام Competency matrix وجود دارد که به شکل ذیل است:

                                                                Unconscious              Conscious

Incompetence

Competence
 

در این واقع  این نمودار بیانگر همان شعر معروف است که در شماره 1, ان کس که نداند و نداند که نداند در جهل مرکب ابد الدهر بماند و در شماره 2, آن کس که نداند و بداند که نداند, لنگ لنگان خرک خویش براند و در شماره 3 آن کس که بداند و بداند که بداند اسب خرک خویش ز گردون برهاند و در شماره 4 آن کس که بداند و نداند که بداند, ... باید او را آکاه کرد و به عقیده اقای علوی راد, اکثر ما در همین قسمت شماره 4 هستیم, می دانیم ولی خودمان خبر نداریم و غافلیم.