بسم الله الرحمن الرحیم | امروز: پنج شنبه 9 فروردین 1403

موقعیت فعلی: بخش مقالات (برگشت به لیست)

ستارگان آسمان شب ستارگان يا اختران، نظرات خوانندگان(0)
لید مقاله:

ستارگان آسمان شب ستارگان يا اختران، كراتي از جنس گازهاي متراكم و با دماي مركزي چندين ميليون تا صدها ميليون درجه هستند كه با مواد رقيقي احاطه شده اند كه جو ستاره ناميده مي شوند....


متن کامل:

مقاله ی علمی نجوم ستارگان آسمان شب ستارگان يا اختران، كراتي از جنس گازهاي متراكم و با دماي مركزي چندين ميليون تا صدها ميليون درجه هستند كه با مواد رقيقي احاطه شده اند كه جو ستاره ناميده مي شوند. نزديكترين ستاره به زمين، خورشيد زرد رنگ مركز منظومه شمسي است؛ بعد از آن نزديكترين ستاره به ما، ستاره قرمز رنگ قنطورس است كه در فاصله 3/4 سال نوري از ما قرار دارد و نور آن 0001/0 خورشيد است. درخشانترين ستاره كهكشان ما، ستاره دجاجه است كه 800 برابر خورشيد درخشندگي دارد. احتمالا بزرگترين و درخشانترين ستاره شناخته شده عالم ( ابرستاره عالم ) LBV180-20 نام دارد و 40 ميليون برار درخشانتر از خورشيد و 150 برار بزرگتر از آن است. اين ستاره در فاصله 45000 سال نوري از ما قرار دارد. منبع انرژي ستاره ها كه انرژي تابشي ستاره را تأمين مي كند، مركز ستاره است؛ در هسته ستاره واكنش همجوشي هسته اي ( عمليات تبديل هسته اي ) انجام مي شود. 90 درصد جرم يك ستاره جوان هيدروژن است و با همجوشي هسته اي هيدروژن به هليوم بدل مي شود و حاصل اين تبديل، دانرژي است كه از لايه هاي دروني ستاره عبور كرده و بعد از اينكه به سطح رسيد به صورت نور در فضا منتشر مي شود. وقتي به آسمان مي نگريم مي بينيم كه ستاره ها روشنايي مداوم و پيوسته اي ندارند و به اصطلاح چشمك مي زنند. در حقيقت نور ستاره ها پيوسته است اما وجود جريان هاي هوا در اتمسفر زمين باعث شكست نور آنها مي شود، در نتيجه مقداري از اين نور كه به چشم ما مي رسد و مقداري ديگر مي شكند؛ در نتيجه در نگاه ناظر زميني ستاره ها چشمك مي زنند. ستاره ها داراي حركت هستند اما چون حركت آنها احساس نمي شود و به نظر ما بي حركت هستند. در زمان هاي گذشته هم انسان ها همين تصور را از ستاره ها داشتند و به همينعلت ستارگان را ثوابت مي ناميدند. البته بايد يادمان باشد كه اين حركت آهسته ستاره ها را كه احساس نمي شود با حركت ظاهري ستاره اشتباه نگيريم. زمين از غرب به شرق مي چرخد اما در نظر يك ناظر زميني ستاره ها از شرق به غرب در حركت هستند. هر ستاره نسبت به شب قبل 4 دقيقه ديرتر طلوع مي كند و حركت ظاهري اش را ادامه مي دهد، علت اين پديده حركت انتقالي زمين و جابجايي نسبت به ستاره ها است. يك ناظر زميني نمي تواند تمام ستارگان كره آسمان را ببيند. ستارگان كره شمالي، ستاره هايي را كه در عرض هاي 34 درجه تا 90 درجه شمالي قرار دارند، را هميشه مي بينند و برعكس سكنان نيمكره جنوبي ناظر هميشگي ستارگاني هستند كه در عرض هاي 34 تا 90 درجه جنوبي قرار دارند. ستارگاني كه در عرض هاي 0 تا 34 درجه شمالي قرار دارند براي ساكنان نيمكره شمالي قابل رؤيت هستند اما داراي طلوع و غروب هستند همچنين ستارگاني كه در عرض هاي 0 تا 34 درجه جنوبي قرار دارند براي ساكنان نيمكره جنوبي قابل رؤيت هستند اما داراي طلوع و غروب هستند. از ويژگي هاي ستارگان مي توان به جاذبه نيرومند آنها اشاره كرد كه حتي قادر به خم كردن نوري كه از مجاورت آنها مي گذرد، نيز هست. در اين صورت ديگر ستاره به شكل يك نقطه نوراني ديده نمي شود بلكه به شكل حلقه اي نوراني مشاهده مي شود. اين حلقه نوراني را به افتخار كاشفش، حلقه انيشتين مي نامند. نام ديگر اين حلقه، خميدگي گرانشي يا سراب كيهاني است. ويژگي هاي ستاره ها 1. فاصله براي اندازه گيري فاصله ستارگان تا زمين از روشي به نام اختلاف منظر يا مثلث بندي استفاده مي شود. مدادي را جلوي چشم خود بگيريد. يك چشم را ببنديد و به مداد نگاه كنيد سپس اين كار را با چشم ديگر انجام دهيد. احساس مي كنيد كه مداد نسبت به منظره پشت سرش تغيير مكان مي دهد. دراين مثال فاصله تغيير مكان مداد را زائيه اختلاف منظر مي نامند. اختلاف منظر به اندازه فاصله و اندازه خط پايه بستگي دارد. از آن جا كه ستاره ها از ما بسيار دورند، براي رصد آنها بايد خط پايه بزرگي را انتخاب كرد تا اندازه زاويه اختلاف منظر قابل اندازه گيري باشد. براي ناظري كه ستاره ها را مشاهده مي كنند، بزرگترين خط پايه ممكن قطر مدار زمين است كه اندازه آن 350 ميليون كيلومتر است. مي توانيم ستاره اي را در زمان مشخصي رصد كنيم و موقعيت آن را نسبت به ستاره هاي دوردست معلوم كنيم ( موقعيت A ). شش ماه بعد كه زمين به اندازه قطر مدارش تغيير مكان داده است دوباره رصد انجام مي شود و تغيير موقعيت ستاره را اندازه مي گيرند. بنا به تعريف زاويه p را زاويه اختلاف منظر ستاره مي نامند. هرچه ستاره از زمين دورتر باشد، زاويه اختلاف منظر آن كوچكتر مي شود. اندازه زاويه اختلاف منظر حتي براي نزديكترين ستاره ها نيز بسيار كوچك است. با اندازه گيري زاويه اختلاف منظر و با استفاده از روابط رياضي مي توان فاصله ستاره را تا زمين تعيين كرد. منجمان با تشكيل دادن يك مثلث بين زمين و خورشيد و ستاره و با داشتن اندازه قائده اين مثلث ( يك واحد نجومي ) و زاويه اختلاف منظر، ارتفاع اين مثلث، يعني فاصله زمين تا ستاره را به دست مي آورند براي مثال نزديكترين ستاره به ما ستاره پروكسيما – قنطورس است كه زاويه اختلاف منظر آن فقط 75/0 ثانيه؛ يعني 0002/0 درجه است. براساس اين زاويه، فاصله آن از زمين 3/4 سال نوري محاسبه شده است. روش اختلاف منظر عملا براي ستاره هايي كه تا فاصله 300 سال نوري از زمين قرار دارد كاربرد دارد؛ زيرا در فاصله هاي دورتر، اين زاويه بسيار كوچك مي شود و قابل اندازه گيري نيست. براي اجرام دورتر، روشهاي ديگري براي اندازه گيري فاصله مطرح است. 2. سرعت اخترشناسان قديم، ستاره ها را ثوابت مي ناميدند؛ زيرا آنها همواره ستاره ها را ثابت مي ديدند و ابزاري هم نداشتند كه به حركت واقعي ستاره ها پي ببرند. امروزه مي دانيم كه ستاره ها با سرعت هاي زيادي در فضا حركت مي كنند؛ اما به دليل اين كه از بسيار دورند و در مدت كوتاهي ( در مقياس نجومي ) مورد رصد منظم قرار گرفته اند. تغيير مكان آنها در آسمان با چشم غيرمصلح چندان آشكار نيست؛ اما بي ترديد، شكل اشكال آسماني و صور فلكي در خلال چند ده هزار سال تغيير مي كند. اخترشناسان با استفاده از ابزار هايي، سرعت فضايي ستاره ها را اندازه مي گيرند. سرعت فضايي هر ستاره به ومؤلفه سرعت شعاعي و سرعت عرضي يا مماسي تقسيم مي شود. سرعت شعاعي ( AD ). سرعت ستاره در جهت ديد ماست و سرعت عرضي ) AC ) عمود بر آن اندازه گيري مي شود. ابتدا هر كدام از اين سرعت ها اندازه گيري مي شوند و سپس با دانستن سرعت شعاعي و عرضي، سرعت فضايي ستاره ( AB ) محاسبه مي شود. سرعت فضايي سريعترين ستاره ها حدود 850 كيلومتر در ثانيه است. 3. دماي سطحي تعيين دماس سطحي ستاره ها نسبت به ويژگي هاي ديگرشان آسانتر است حتي با چشم غيرمصلح و ديدن رنگ ستاره نيز مي توان دماي سطحي تقريبي برخي از ستاره هاي نوراني آسمان را تعيين كرد؛ مثلا ستاره قرمزرنگ داراي دماي سطحي كمتر از3200 درجه سانتيگراد است، ستاره سفيدرنگ داراي دماي سطحي بين 7200 تا 11000 درجه سانتيگراد است و ستاره آبي رنگ داراي دماي سطحي بيش از 25000 درجه سانتيگراد هست. رابطه رنگ و دماي سطحي كه براي فلزات و مواد هم مطرح است از قانون ساده اي با نام وين پيروي مي كند. 4. درخشندگي ظاهري ( قدر ظاهري ) وقتي به ستاره ها مي نگريم بارزترين تفاوت آنها را در اختلاف درخشندگي آنها مي بينيم. درخشندگي ظاهري ستاره ها را براي ناظر زميني قدر ظاهري مي گويند. ستاره هاي درخشان داراي قدر كمتر و به طرف منفي هستند و ستاره هاي كم نور داراي قدر ظاهري بيشتر و به طرف مثبت هستند. چشم ما اختلاف ميان قدر را درست تشخيص نمي دهد و به نظر مي رسد كه ستاره اي از قدر دوم، يك بار نوراني تر از ستاره قدر سوم است اما در قرن نوزدهم با به كارگيري دستگاه هاي دقيق نورسنجي مشخص شد كه فاصله قدرها با درخشندگي صد بار كم نورتر از ستاره اي با قدر اول است ( در حاليكه مي بايست 6 بار كم نورتر مي بود )؛ به اين ترتيب دو ستاره اي كه با يك قدر اختلاف دارند، اختلاف درخشندگي شان به اندازه ريشه پنجم عدد 100 است. = 2/5 2/0 100 بر اين اساس، ستاره قدر اول 5/2 بار نوراني تر از ستاره قدر دوم و ستاره قدر دوم2(2/5 ) بار نوراني تر از ستاره قدر سوم است و ... است. با توجه به به اين مطلب كه هر چه قدر ستاره اي بزرگتر باشد، درخشندگي آن كمتر است. قدر ظاهري هر ستاره بر درخشندگي واقعي ستاره و فاصله اس از ما بستگي دارد. يكي از مهمترين توانايي تلسكوپها اين است كه قادر هستند هور بيشتري را نسبت به چشم، جمع آوري كنند؛ درنتيجه با استفاده از آنها مي توان ستاره هاي كم نور با قدرهاي بالاتر را مشاهده كرد. امروزه با تلسكوپهاي جديد وروش عكس برداري پيشرفته مي توان ستاره ها را تا حد قدر 30 ثبت كرد. اين ستاره ها نسبت به كم نورترين ستاره هاي قابل مشاهده با چشم غير مصلح يعني ستاره هاي قدر ششم، 24(2/5 ) بار يا حدود 5/3 ميليارد كم نورترند. پرنورترين ستاره آسمان از لحاظ قدر ظاهري، ستاره شعراي يماني ( شباهنگ ) با قدر 5/1- است كه فاصله آن تا زمين 6/8 سال نوري است. 5. درخشندگي واقعي ( قدر مطلق ) قدر مطلق معياري براي اندازه گيري درخشندگي واقعي ستاره ها است. بنا به تعريف قدر مطلق عبارت است از : قدر ظاهري ستاره به هنگامي كه فاصله آن تا ناظر زميني 10 پارسك ( 6/32 سال نوري ) باشد. مي دانيم كه ستاره ها در فواصل مختلفي از ما قرار دارند، برخي نسبت به ما نزديك و بعضي بسيار بيش از 10 پارسك از ما دورند. با مشخص بودن فاصله هر ستاره، اخترشناسان با استفاده ازروابطي، قدر ظاهري ستاره را در فاصله 10 پارسكي محاسبه مي كنند. چون در اين معيار، فاصله براي تمام ستاره ها يكسان فرض مي كنند، قدر ظاهري محاسبه شده در يك فاصله است، نشان دهنده درخشندگي واقعي ستاره ها است؛ براي مثال قدر ظاهري خورشيد 5/26- است، اما اگر خورشيد در فاصله 10 پارسكي از ما قرار گيرد مانند ستاره اي با قدر ظاهري 8/4+ ديده مي شد، به عبارت ديگر قدر مطلق خورشيد 8/4+ است. قدر ظاهري ستاره رجل الجبّار 3/0+ است اما قدر مطلق آن 7- محاسبه شده است. اختلاف قدر اين ستاره با خورشيد حدود 12 قدر است. بر اين اساس درخشندگي واقعي ستاره رجل الجبّار 12(2/5 ) بار يا حدود 60000 بار بيشتر از خورشيد است. درخشانترين ستاره هاي كهكشان ما دراراي قدر مطلق 10- هستند. 6. اندازه و حجم ( قطر) به طور معمول حتي با استفاده از بزرگترين تلسكوپ ها هم ستاره ها مانند نقطه هايي نوراني به نظر مي رسند و نمي توان قرصي از آنها را مشاهده كرد. به همين دليل با استفاده از روش هاي مستقيم نمي توان قطر ستاره ها را اندازه گرفت. امروزه با استفاده از دو روش قطر ستاره ها را اندازه مي گيرند. 1. روش تداخل سنجي كه مبناي فيزيكي پيچيده اي دارد. با اين روش ابتدا قطر زاويه اي ستاره را تعيين مي كنند، سپس به اندازه گيري فاصله ستاره مي توان قطر ستاره را محاسبه كرد. روش تداخل سنجي در مورد ستاره هايي با قطر بزرگ كاربرد دارد. 2. روش ديگر اساس رابطه اي است كه ميان قطر و دماي سطحي و درخشندگي واقعي وجود دارد. مبناي اين رابطه، ساده و قابل فهم است؛ به اين صورت كه اگر دماي سطحي و درخشندگي واقعي ستاره اي مشخص باشد، مي توانيم قطر آن را اندازه گيري كنيم. 7. جرم اندازه گيري جرم ستاره ها كاري نسبتا دشوار است و بصورت دقيق، فقط در مورد ستاره هاي مزدوج ( دو ستاره كه به دور هم مي چرخند ) امكان پذير است. حدود نيمي از ستارگان آسمان دوتايي يا چندتايي هستند. براساس قانون سوم كپلر، مي توان با اندازه گيري دوره گردش ستاره ها و با دانستن فاصله آنها از هم و از زمين مي توان ابتدا مجموع جرم دو ستاره، سپس با رصدهاي دقيق تر، جرم هر ستاره را به دست آورد. بيشتر ستاره هاي عالم كم جرم تر از خورشيدند ( چون عمر ستاره هاي كم جرم بسيار طولاني است ) و ستاره هاي پرجرم در عالم كم ترند ( زيرا عمر اين ستاره ها كوتاه تر است ).


موضوع: نجوم
نویسنده: سيد محسن ساداتي نژاد
تاریخ درج جمعه 21 شهريور 1387
کلیدواژه ها: ستارگان

آخرین مقالات سایت:

جستجو: در


  بحث روز


  آخرین مطالب سایت



موضوع بندی اخبار

ویژه ها

موضوع بندی مقالات


  تبلیغات

سرمایه ذوق اهل این آبادی ملاعلی فاضل نصرابادی (سروده عبدالجبار کاکاوند در جریان کنگره فضل نبی در سفیدشهر )

الهی برآید از آن دوده دود

که نام محمد برد بی درود

ملافضل علی نصرابادی


 ملافضل علی نصرابادی؛ شاعر بی بدیل سفیدشهر  


فرقی نکند برای ما، به جان اصغـــر

عشق است ابوالفضل وحسین وعلی اکبر

سفیدشهر  همدل و یکصدا


مجمع فرهنگی سفیدشهر منتشر کرد:

پس از چاپ کتاب تاریخ سفیدشهر و ستارگان سپهر سفیدشهر، اینک کتاب

 گلچین مثنوی مجلس افروز منتخبی از اشعار مثنوی مجلس افروز چاپ و روانه بازار شد. 

ناشر : انتشارات مجلس افروز 

قیمت 3500تومان با تخفیف،

محل عرضه:  فروشگاه ولایت،جنب مسجد جامع سفیدشهر 03154833092


سامانه پیام کوتاه مجمع فرهنگی سفید شهر به شماره 30007093 راه اندازی شد .منتظر انتقادات و پیشنهادات همشهریان عزیز هستیم.


سفیدشــــهر، دیار ملافضل علی نصرابادی

سفیدشهر؛  شهر طلای سپید


"فروشگاه فرهنگی ولایت "اولین مرکز فروش  کتاب و محصولات فرهنگي سفیدشهر:  انواع كتاب، سي دي مذهبي،نوشت افزار و ...

 آدرس:  جنب مسجد جامع سفیدشهر



  نظرسنجی

مراسم سوگوای عصر عاشورای سفیدشهر چگونه است ؟
نیازبه همدلی و وحدت دارد
خیلی خوب است
بسیار عالی است
می تواند بهتر از این باشد

نمایش نتیجه


  آمار سایت

آنلاین: 2 نفر
زمان بارگزاری این صفحه: 0/09 ثانیه

جهت مشاهده جزئیات بیشتر از آمار سایت کلیک کنید.

کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت، متعلق به مجمع فرهنگی سفیدشهر می باشد.| برداشت مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد. | info@SefidShahrMF.ir


طراحی و پیاده سازی: فرتک -فکور رایانه توسعه کویر