مصطفی طاهری

 یکی از نکاتی که رهبر معظم انقلاب در دیدارهای اخیرشان بر آن تأکید داشتند، توجه به نقش «جوانان مؤمن و انقلابی» بوده است. ایشان در دیدار با اعضای مجلس خبرگان درباره این قشر اثرگذار در جامعه فرمودند: «واقعاً باید قدر جوانان مؤمن و انقلابی را همه بدانند، همه؛ این جوانان مؤمن و انقلابی‌اند که روز خطر سینه سپر میکنند، هشت سال جنگ تحمیلی میروند توی میدان؛ اینها هستند. افرادی که نسبت به این جوانها با چشم بدبینی نگاه میکنند یا مردم را بدبین میکنند، خدمت نمیکنند به کشور؛ به استقلال کشور، به پیشرفت کشور، به انقلاب اسلامی خدمت نمیکنند. این جوانها را باید حفظ کرد، باید از اینها قدردانی کرد، امروز هم بحمدالله کم نیستند و زیادند. [نباید] با عناوین گوناگونی بخواهیم این جوانهای مؤمن را طَرد کنیم و منزوی کنیم؛ که البته منزوی هم نمیشوند؛ آن جوانهای مؤمنِ پرانگیزه، با این حرفها منزوی نمیشوند اینها؛ لکن خب، ما باید قدر اینها را بدانیم.»[۱]

ایشان در دیدارهای مختلف بر جایگاه جوانان  در پیشبرد اهداف متعالی نظام مقدس اسلامی اشاره کرده اند و از مسئولان خواسته اند که بر نیروی نسل جوان تکیه و اعتماد کنند : «من به نسل جوانِ امروز کشورمان اعتماد دارم. من با همه وجود معتقدم که نسل جوانِ امروز خواهد توانست نقش تاریخى خود را در همه امتحانهاى دشوار ایفا کند.»[۲]

در مراحل و برهه های حساس انقلاب اسلامی هرگاه که از نیروی جوانان مؤمن و انقلابی در کشور استفاده شده است، دستیابی به اهداف نزدیکتر و سهل تر شده است. مدیریت ۸ سال دفاع مقدس و پیشرفت های گسترده علمی در سالهای اخیر نمونه اعتماد و میدان دادن به جوانان مؤمن کشور است.

جوانان امروز کشور نه تنها در مقایسه با جوانان سایر کشورها دارای فضل و برتری هستند، بلکه در مقایسه با جوانان ابتدای انقلاب نیز شأن و جایگاه بالاتری دارند: «چون آن‌روز اولاً آن انقلابِ با آن عظمت و پرهیجان اتفاق افتاده بود؛ ثانیاً آن‌روز اینترنت نبود، ماهواره نبود، این همه تبلیغات گوناگون نبود، این جوان در معرض این همه آسیب نبود، جوان امروز در معرض این همه آسیبها است؛ اینترنت جلوی او است، این همه تلاش دارد میشود برای اینکه این جوان را منحرف کنند، [اما] این جوان متدین باقی میمانَد؛ نمازخوان است، به نماز اهمیت میدهد، نمازِ شب میخواند، نافله میخواند، در مراسم مهم دینی شرکت میکند، پای انقلاب می‌ایستد، شعارهای از دل برآمده میدهد»[۳]

بر این اساس مسئولان و همه ارکان نظام میبایست به این نیروی عظیم انسانی کشور توجه نمایند و جوانان مؤمن و انقلابی نیز خود را بیش از پیش برای نقش آفرینی و خدمت به نظام مقدس اسلامی آماده نمایند.

 در این مجال قصد داریم به ویژگی های مطلوب یک «جوان مؤمن و انقلابی» از منظر حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) بپردازیم. برای دست یابی به این هدف مجموعه مطالبات و انتظارات ایشان از جوانان، در دیدار با این گروه مطالعه و سعی شده در قالب پنج ویژگی اصلی دسته بندی شود:

۱-   متقی بودن

مهمترین ویژگی ای که جوان باید به آن دست یابد، تقواست. با وجود این صفت در جوان، او بزرگترین سرمایه را برای رسیدن به موفقیت های دنیوی و اخروی خواهد داشت: «گاهى با خود فکر مى‏کنم جوان که در بهترین اوقات عمر خود به‏سر مى‏برد، اگر بخواهد سرمایه‏اى را به دست بیاورد که موفقیتهاى دنیایى و آخرتى او را تضمین کند، دنبال چه چیزى باید باشد؟ سؤال مهمى است. اولا مورد نظر، موفقیتهاى دنیایى و اخروى است- جسم و جان، فکر و دل- ثانیاً این سؤال، مخصوص به یک دسته از جوانها هم نیست. پاسخى هم که به ذهن من مى‏رسد، باز مخصوص یک دسته از جوانها نیست؛ یعنى این جور نیست که فرض کنیم این پاسخ، مخصوص جوانهاى کاملا متدین و متعبد است. نه، حتّى اگر جوانى را فرض کنیم که از لحاظ تعبّد و تدین، در رتبه‏ى خیلى بالایى هم نباشد، باز این پاسخ درباره‏ى او صدق مى‏کند. حتى اگر فرض کنیم جوانى را که در برخى عقاید خود مشکلى هم داشته باشد، باز این پاسخ درباره‏ى او صدق مى‏کند.

جوابى که من به آن رسیده‏ام، این یک کلمه است: «تقوا»! اگر جوان، در دوره‏ى جوانى سعى کند تقوا داشته باشد- با همان تعریفى که در فرهنگ دینى و قرآنى از تقوا شده است- بزرگترین سرمایه را هم براى درس، هم براى فعالیتهاى سازندگى، هم براى عزت دنیوى، هم براى به‏دست آوردن دستاوردهاى مادّى، هم براى معنویت- اگر اهل معنویت است- به دست آورده است. حتى براى آن آفاق بسیار دور و درخشان معنویت هم که معمولا آدم‏هاى متوسط، قدرى از آن آفاق، دور هستند- آفاق عرفانى و معنوى و همان چیزهایى که در کلمات عرفا و بزرگان و اهل عشق معنوى هم به آنها اشاره شده است- تقوا سرمایه است.»[۴]

ممکن است این سؤال برای شما مطرح شود که تقوا به چه معناست؟ معمولاً تصویری کلی از مفهوم تقوا در ذهن ما شکل گرفته است که نیاز به تدقیق بیشتری را میطلبد: «وقتى افراد مى‏خواهند پیش خودشان تصویرى از تقوا را درست کنند، به ذهنشان نماز و روزه و عبادت و ذکر و دعا مى‏آید. ممکن است همه این‏ها در تقوا باشد، اما هیچکدام از آن‏ها معناى تقوا نیست. تقوا، یعنى مراقب خود بودن. تقوا، یعنى یک انسان بداند که چه کار دارد مى‏کند، و هر حرکت خودش را با اراده و فکر و تصمیم انتخاب نماید؛ مثل انسانى که سوار بر یک اسب رهوار نشسته، دهانه اسب در دستش است و مى‏داند کجا مى‏خواهد برود. تقوا، این است. آدمى که تقوا ندارد، حرکات و تصمیم‏ها و آینده‏اش در اختیار خودش نیست؛ به تعبیر خطبه نهج‏البلاغه، کسى است که او را روى اسب سرکشى‏انداخته‏اند؛ نه این که او سوار شده؛ اگر هم سوار شده، اسب سوارى بلد نیست؛ دهانه در دستش است، اما نمى‏داند چه طورى باید سوار اسب بشود، نمى‏داند که کجا خواهد رفت؛ هر جا که اسب او را کشید، او هم مجبور است برود؛ و قطعاً نجاتى در انتظار او نیست. این اسب هم سرکش است. اگر ما تقوا را با همین معنا در نظر بگیریم، به نظر من راحت مى‏شود راه را طى کرد. البته باز هم نه آن طور که خیلى راحت باشد. به هر حال، مى‏شود، ممکن است، واقعاً عملى است که یک جوان راه اسلامى زندگى کردن را پیدا کند؛ اگر متدین است، ببیند چه کار دارد مى‏کند؛ این اقدام، این حرف، این رفاقت، این درس، این فعل و درک، آیا درست است یا درست نیست. همین که او فکر مى‏کند درست است یا درست نیست، این همان تقوا است. اگر متدین نیست، چنانچه همین حالت را داشته باشد، این حالت او را به دین راهنمایى خواهد کرد. قرآن کریم مى‏گوید: «هدى للمتقین؛ نمى‏گوید «هدى للمؤمنین».»[۵]

۲-  دنبال تحصیل علم بودن

تحصیل علم یکی از مهمترین ویژگی هایی است که جوانان باید به دنبال آن باشند: «جوان ها امروز باید سه نکته را حتماً دنبال کنند. یکی از آن سه نکته، تحصیل علم است. عزیزان من! از تحصیل علم، ذره ای فروگذار نکنید و آن را قدر بدانید. علم میتواند، زندگی شخص شما را، ملت شما، جهان را به شکل مطلوب بسازد، همان طور که می تواند جهان را ویران کند.»[۶]

نیروی جوانی این امکان را به جوان میدهد تا بتواند تلاش و کوشش زیادی برای رسیدن به علم داشته باشد: «تحصیل، اعم از تحقیق و کارهاى علمى هم هست. چون این نیرو در جوانان هست، بایستى در کار تحصیل علم خیلى تلاش کنند.»[۷]

علت تاکید ایشان بر مقوله علم در میان جوانان، وابستگی «اقتدار درونی» کشور به آن است که با تاکیدات ایشان و تبدیل شدن «علم و دانش» به گفتمان غالب جامعه این عنصر از عوامل اقتدار کشور شکل گرفت: «درباره‌ی دانش، در این ده دوازده سال گذشته حرفهای زیادی زده شد و بحمدالله اثر کرد»[۸]

۳-بصیر بودن و آگاهی سیاسی داشتن

یکی از ویژگی های اساسی جوان مؤمن و انقلابی، بصیرت داشتن و آگاهی داشتن نسبت به مسائل سیاسی داخل و خارج کشور است: «جوان ها امروز باید سه نکته را حتماً دنبال کنند…و نکته سوم آگاهی سیاسی است.آگاهی سیاسی از جمله مسائلی است که رژیم هایی مثل رژیم منحوس پهلوی ، از آن واهمه داشتند و از این که دانشجویان به سراغ مباحث و آگاهی های سیاسی بروند می-هراسیدند، لذا نمیگذاشتند این امر تحقق بپذیرد،»[۹]

 این موضوع با توجه به پیچیده تر شدن اوضاع در جهان ضرورتی مضاعف پیدا میکند، ضرورتی که شاید در ابتدای انقلاب کمتر احساس میشد: «جوانِ اوّلِ انقلاب احتیاج به تحلیل نداشت و تحلیل نمیخواست، همه‌چیز برایش روشن بود، چون همه‌چیز را خودش به چشم خود دیده بود؛ حضور آمریکایى‌ها را، قساوت آمریکایى‌ها را، ساواکِ دست‌آموزِ آمریکایى‌ها را، امّا امروز شما باید فکر کنید، تحلیل کنید، دقّت کنید؛ صِرف [گفتن با] زبان نباشد؛ معلوم باشد چرا ملّت ایران با استکبار مخالف است؛ چرا با رویکردهاى ایالات‌متّحده‌ى آمریکا مخالف است؛ این بیزارى ناشى از چیست؛ این را جوانِ امروز بایستى بدرستى و با تحقیق بفهمد.»[۱۰]

۴-نقش آفرینی کردن در عرصه های مورد نیاز کشور

جوان مؤمن و انقلابی نسبت به عرصه های گوناگون کشور احساس مسئولیت دارد و خود را نسبت به اوضاع و اتفاقات کشور بی تفاوت نمی بیند:«حال باید ببینیم یکی از اساسی ترین وظایف هر جوان که در دوران دانشجویی و تحصیل به سر می­برد یا به امور دیگر مشغول است، چیست؟ به نظر من از اساسی ترین وظایف این است که این روحیه­ی دفاع، احساس مسئولیت و تکلیف در مقابل این کشور و آرمان های آن را در خود زنده نگه دارد.(۱۴/۷/۷۳)».

در این رابطه ایشان به دو مقوله مهم اشاره میکنند: «عمل به اندازه» و «عمل بهنگام». «لحظه‌ها را باید شناخت. اگر چنانچه انسان وقت‌شناس نباشد، نداند کدام کار را در کجا باید انجام داد، ممکن است خطاهاى بزرگى از انسان سر بزند.»[۱۱] « افراط نباید باشد، تفریط هم نباید باشد. توجه کنید که افراط هم همان اندازه ضرر میزند که تفریط. عمل نکردن یقیناً مضر است، عمل افراط‌‌آمیز هم به همان اندازه مضر است؛ مراقب باشید. شور انقلابى را اندکى نباید کاهش داد. انگیزه‌ى انقلابى باید روزبه‌روز در دلهاى من و شما افزایش پیدا کند. این کوه‌هاى گوناگون مشکلاتى که بر سر راه مستضعفین عالم قرار دارد، جز با قدرت عزم و اراده‌ى پولادین مؤمن برداشته نخواهد شد.»[۱۲] «جوانهاى انقلابى بدانند؛ همان طور که کناره‌گیرى و سکوت و بى‌تفاوتى ضربه میزند، زیاده‌روى هم ضربه میزند؛ مراقب باشید زیاده‌روى نشود.»[۱۳]

البته باید توجه داشت که رفتارها و اعمال انقلابی و مؤمنانه نیز باید در چارچوب قوانین کشور انجام بگیرد و بروز حرکتی به دور از این موازین صحیح نخواهد بود. رهبر معظم انقلاب نیز در مواردی نسبت به این موضوع تذکراتی را به جوانان پرشور و انقلابی داده اند که مورد توجه و اهتمام آنان قرار گرفته است.  البته دوباره ایشان تصریح میکنند که نباید با اطلاق عناوین گوناگون این افراد را طرد کرد بلکه با تذکر و نصیحت باید آنان را متوجه کرد: «حالا این حرف من بهانه‌اى نشود براى اینکه یک عده‌اى بروند جوانهاى انقلابى را به عنوان جوانهاى تند، مورد ملامت و شماتت قرار بدهند؛ نه، من همه‌ى جوانهاى غیور کشور را، جوانهاى مؤمنِ انقلابى کشور را فرزندان خودم میدانم و پشت سر آنها قرار میگیرم؛ من از جوانان انقلابى و مؤمن و غیور حمایت میکنم؛ منتها همه را توصیه میکنم به این که در رفتار خود، با اخلاق اسلامى رفتار کنند؛ قانون را مراعات کنند. همه باید قانون را مراعات کنند. تجسم انقلاب در قانون جمهورى اسلامى است.»[۱۴]

یکی از عرصه های اقدامات جوانان در سال جاری که با نام «اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی» نامیده شده است، پرداختن به فعالیت های فرهنگی خودجوش است که رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار ابتدای سال جاری نیز به آن اشاره کردند: «امّا آنچه نقطه‌ی مهم‌تر عرض من است، خطاب به جوانهایی است که در سرتاسر کشور فعّالیّتهای فرهنگی را به صورت خودجوش شروع کردند که بحمدالله خیلی هم وسیع شده است. من میخواهم بگویم آن جوانهایی که در تهران، در شهرهای گوناگون، در استانهای مختلف، در خود مشهد، در بسیاری از شهرهای دیگر کار فرهنگی میکنند، با اراده‌ی خودشان، با انگیزه‌ی خودشان ـ کارهای بسیار خوبی هم از آنها ناشی شده است که از بعضی از آنها ما بحمدالله اطّلاع پیدا کردیم ـ کار را هرچه میتوانند به‌طور جدّی دنبال کنند و ادامه بدهند. بدانند که همین گسترش کار فرهنگی در بین جوانهای مؤمن و انقلابی، نقش بسیار زیادی را در پیشرفت این کشور و در ایستادگی ما در مقابل دشمنان این ملّت، ایفا کرده است.»[۱۵]

۵-  اهل ورزش بودن

یکی از توصیه های همیشگی ایشان به جوانان ورزش کردن و حفظ آمادگی جسمانی است. « اگر در یک جمله کوتاه از من بپرسند که شما از جوان چه مى‌خواهید؟ خواهم گفت: تحصیل، تهذیب و ورزش.»[۱۶]

ایشان در دیدار اخیر خود با بسیجیان کسب مجموع این ویژگی ها را به جوانان توصیه نمودند:«جوانِ امروز احتیاج دارد به دین، به تقوا، به علم، به نشاطِ کار، به امانت، به عفّت، به [انجام‌] خدمات اجتماعى و به ورزش؛ اینها خصوصیّاتى است که جوانِ امروز به آن احتیاج دارد و شما عزیزان بسیجىِ من ان‌شاءالله توفیق انجام این کار را داشته باشید. »[۱۷]

[۱]- بیانات در دیدار اعضاى مجلس خبرگان رهبرى ۱۳۹۲/۱۲/۱۵

[۲]- بیانات در دیدار مردم آذربایجان شرقى‌ ۱۳۸۱/۱۱/۲۸»

[۳]- بیانات در دیدار اعضاى مجلس خبرگان رهبرى ۱۳۹۲/۱۲/۱۵

[۴]- بیانات در دیدار با تشکلهاى مختلف دانشجویى دانشگاههاى تهران؛ ۲۴/ ۱۰/ ۱۳۷۷٫

[۵]-بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با جوانان به مناسبت هفته جوان، ۷/ ۲/ ۱۳۷۷٫

[۶]- (۱۸/۳/۷۳)

[۷]- بیانات در دیدار جمعی از جوانان ۱۳۷۷/۰۲/۰۷

[۸]- بیانات در حرم مطهر رضوی   ۱۳۹۳/۰۱/۰۱

[۹]- (۱۸/۳/۷۳)

[۱۰]- بیانات در دیدار دانش‌آموزان و دانشجویان ۱۳۹۲/۰۸/۱۲

[۱۱]- بیانات در دیدار هزاران نفر از بسیجیان استان قم‌۱۳۸۹/۰۸/۰۲

[۱۲]- بیانات در دیدار هزاران نفر از بسیجیان استان قم‌۱۳۸۹/۰۸/۰۲

[۱۳]- بیانات در دیدار طلاب، فضلا و اساتید حوزه علمیه قم‌۱۳۸۹/۰۷/۲۹

[۱۴]- بیانات در حرم رضوی در آغاز سال ۹۱، ۱۳۹۱/۰۱/۰۱

[۱۵]- بیانات در حرم مطهر رضوی   ۱۳۹۳/۰۱/۰۱

[۱۶]- بیانات در دیدار جمعی از جوانان ۱۳۷۷/۰۲/۰۷

[۱۷]بیانات در دیدار پنجاه هزار فرمانده بسیج سراسر کشور