جمهوری اسلامی ایران در پی توافق ششجانبه با کشورهای کلیدی منطقه، به دروازه طلایی جدیدی برای ترانزیت ریلی حجم عظیمی از کالاها بین چین و اروپا تبدیل شده است. این رویداد مهم که در استانبول رقم خورد، ایران را در مرکز شاخه جنوبی کریدور حمل و نقل ریلی آسیا-اروپا قرار میدهد و نویدبخش تحولات شگرفی در اقتصاد و موقعیت ژئوپلیتیک کشور است. پیشبینی میشود با اجرایی شدن کامل مفاد این توافق، بخش قابل توجهی از حجم ۶۰ میلیون تنی محمولات سالانه بین دو قاره، از مسیر ریلی ایران عبور کند.
افقهای تازه در مسیر ترانزیت ریلی چین و اروپا از ایران
توافق اخیر میان نمایندگان کشورهای ایران، چین، قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان و ترکیه، ایران را به بازیگری محوری در حوزه ترانزیت ریلی بینالمللی تبدیل کرده است. این پیمان که با هدف توسعه و تسهیل ترانزیت ریلی از مسیر شاخه جنوبی کریدور چین – اروپا منعقد شده، گام مهمی در جهت بهرهبرداری از پتانسیلهای بینظیر جغرافیایی ایران محسوب میشود. موقعیت استراتژیک ایران به عنوان پلی زمینی بین شرق و غرب، این کشور را به گزینهای ایدهآل برای مسیرهای ترانزیتی کمهزینه و سریع تبدیل کرده است. تقویت این مسیرهای ریلی نه تنها برای ایران، بلکه برای تمامی کشورهای درگیر در این کریدور فرصتهای اقتصادی جدیدی را فراهم میآورد.
تعهدات کشورهای عضو و مزایای اقتصادی برای ترانزیت ریلی ایران
طرفهای توافق در استانبول متعهد شدهاند تا با ایجاد هماهنگیهای لازم، زیرساختهای ضروری را برای افزایش چشمگیر عبور قطارهای کانتینری از خاک ایران فراهم آورند. این تعهدات شامل موارد کلیدی زیر است:
تعیین تعرفههای یکسان و رقابتی: کاهش هزینههای حمل و نقل و جذب بیشتر بار از مسیر ایران.
تسریع در زمان سیر قطارها: افزایش جذابیت مسیر ریلی ایران نسبت به مسیرهای دریایی یا شمالی.
کاهش هزینههای جانبی و گمرکی: به حداقل رساندن بروکراسی و موانع تجاری.
با توجه به اینکه سال گذشته میلادی نزدیک به ۶۰ میلیون تن انواع محمولات در قالب حدود ۲۰ هزار قطار باری کانتینری بین چین و اروپا جابهجا شد، ورود ایران به این چرخه، منافع اقتصادی و تجاری قابل توجهی از جمله افزایش درآمدهای ارزی، ایجاد فرصتهای شغلی و توسعه زیرساختهای حمل و نقل را برای کشور به همراه خواهد داشت. تقویت ظرفیتهای ترانزیت ریلی همچنین به رونق صنایع وابسته و ارتقای جایگاه ایران در اقتصاد منطقهای و جهانی کمک میکند.
جایگاه استراتژیک ایران در کریدورهای حمل و نقل بینالمللی
مسیر ترانزیت ریلی از ایران، به دلیل ویژگیهای جغرافیایی و ژئوپلیتیکی، از اهمیت استراتژیک ویژهای برخوردار است. این کریدور ریلی نه تنها به عنوان یک مکمل برای مسیرهای دریایی و دیگر کریدورهای زمینی عمل میکند، بلکه در شرایط خاص میتواند به عنوان جایگزینی مطمئنتر و سریعتر مطرح شود. ایران در مرکز کریدورهای حیاتی مانند کریدور شمال-جنوب (INSTC) و جاده ابریشم نوین (BRI) قرار دارد که اتصال شرق آسیا، آسیای میانه، قفقاز و اروپا را ممکن میسازد. توسعه این شاخه جنوبی، علاوه بر ایجاد تنوع در مسیرهای موجود، به ثبات و امنیت زنجیرههای تامین جهانی نیز کمک شایانی خواهد کرد. این تحول، جایگاه ایران را به عنوان هاب ترانزیتی منطقهای و بینالمللی بیش از پیش تثبیت میکند.
زیرساختها و چالشهای پیش روی توسعه ترانزیت ریلی
در حالی که توافق جدید افقهای روشنی برای ترانزیت ریلی ایران گشوده است، تحقق کامل پتانسیلهای آن مستلزم توجه جدی به توسعه و نوسازی زیرساختهاست. افزایش ظرفیت خطوط ریلی، برقی کردن مسیرها، توسعه پایانههای لجستیکی و هماهنگسازی سیستمهای گمرکی با استانداردهای بینالمللی از جمله الزامات اساسی برای جذب هرچه بیشتر بار ترانزیتی است. علاوه بر این، ارتقاء بهرهوری، شفافیت در ارائه خدمات و کاهش زمان توقف قطارها در مرزها، چالشهایی هستند که نیازمند برنامهریزی دقیق و سرمایهگذاری مستمر خواهند بود. با این حال، تعهد جمعی کشورهای عضو و اهمیت روزافزون ترانزیت ریلی در تجارت جهانی، چشمانداز آینده را برای ایران امیدوارکننده میسازد.
مطالب مرتبط
- تعاونیهای مصرف از رسالت اصلی خود فاصله گرفتهاند؛ الزامی برای بازگشت به ریشهها و حمایت از اقشار آسیبپذیر
- افزایش ۷۵ درصدی قیمت وانت آریسان ۲؛ موج جدیدی از نارضایتی خریداران را در پی داشت
- اصلاح هوشمند سوخت: کارشناس اقتصادی بر لزوم هدفمندسازی بنزین برای کاهش فشار روانی تاکید کرد
- تعاونیهای مصرف از رسالت اصلی خود فاصله گرفتهاند؛ الزامی برای بازگشت به ریشهها و حمایت از اقشار آسیبپذیر