در روزهایی که مباحث مربوط به آلودگی هوا و نقش صنایع در تشدید آن به یکی از نگرانیهای اصلی جامعه تبدیل شده است، موضوع مازوتسوزی در کارخانجات صنعتی بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته است. با این حال، دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان سیمان با ارائهی توضیحات تحلیلی، نگاه متفاوتی به تأثیر مازوتسوزی در صنعت سیمان ارائه کرده و آن را از سوختوساز مستقیم در نیروگاهها متمایز میداند.
تفاوتهای کلیدی در مازوتسوزی صنایع سیمان و کاهش آلودگی هوا
علیاکبر الوندیان، دبیر انجمن سیمان، در گفتوگویی تفصیلی با خبرنگاران، بر این نکته تأکید کرده است که گرچه گاز طبیعی بهعنوان سوختی پاکتر همواره ارجحیت دارد، اما فرآیند مازوتسوزی در صنعت سیمان با آنچه در نیروگاهها رخ میدهد، تفاوتهای بنیادینی دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. وی توضیح داد: «صنعت سیمان اساساً برای مصرف مازوت طراحی شده است، اما با این وجود، مصرف گاز طبیعی همواره در اولویت قرار دارد.»
برخلاف نیروگاهها که در آنها سوخت به صورت مستقیم سوزانده شده و آلایندهها مستقیماً وارد محیط زیست میشوند، در فرآیند تولید سیمان، مازوتسوزی در یک سیکل پیچیده و چندمرحلهای با مواد اولیه آهکی درگیر میشود. این مواد آهکی نقش مؤثری در جذب بخش قابل توجهی از گازهای آلاینده، به ویژه ترکیبات گوگردی، ایفا میکنند. به همین دلیل، خروجی آلایندهها از کورههای سیمان به مراتب کمتر از نیروگاههایی است که از همین سوخت استفاده میکنند. این ویژگی منحصربهفرد فرآیند تولید سیمان، ضرورت نگاهی متفاوت به میزان آلودگی هوا ناشی از این صنعت را برجسته میسازد.
چرا کارخانجات سیمان به مازوتسوزی روی میآورند؟
با وجود توضیحات ارائه شده، الوندیان تصریح کرد که استفاده از مازوت، انتخاب نخست کارخانجات سیمان نیست. مدیران این صنعت تأکید دارند که مازوتسوزی تنها به عنوان یک سوخت جایگزین و در مواقع اضطراری یا محدودیت در تأمین گاز طبیعی، مورد استفاده قرار میگیرد. عدم دسترسی کافی و پایدار به گاز طبیعی، کارخانجات سیمان را وادار میکند تا برای حفظ چرخه تولید و جلوگیری از توقف عملیات، به مصرف مازوت روی آورند. این رویکرد اجباری، نه تنها هزینههای تولید را افزایش میدهد، بلکه همواره دغدغههای زیستمحیطی را، حتی با وجود فرآیندهای جذب آلاینده، در پی دارد.
ابعاد گستردهتر آلودگی هوا و تأثیر آن بر سلامت جامعه
بحث پیرامون مازوتسوزی در صنایع سیمان، تنها بخشی از پازل بزرگتر آلودگی هوا در کشور است. بر اساس جدیدترین گزارش مؤسسه بار بیماریها در سال ۲۰۲۵، آلودگی هوا به عنوان دومین عامل مرگ زودرس در جهان شناخته شده است. این گزارش حقایق نگرانکنندهای را درباره تأثیر آلودگی هوا بر سلامت عمومی نشان میدهد:
سالانه بیش از ۷.۹ میلیون نفر در سراسر جهان به دلیل مواجهه با آلایندههای هوا جان خود را از دست میدهند.
در ایران، آلودگی هوا در سال گذشته منجر به بیش از ۵۳,۴۷۰ مرگ سالیانه شده که حدود ۱۵ درصد از کل مرگ و میرها را شامل میشود.
ذرات معلق با قطر کمتر از ۲.۵ میکرومتر (PM2.5) بهعنوان مهمترین عامل خطر آلودگی هوای بیرون، نقش بسزایی در این آمار دارند.
میانگین غلظت سالیانه ذرات معلق (PM2.5) در ایران طی یک دهه گذشته ۴۰ میکروگرم بر متر مکعب بوده که ۹ میکروگرم بالاتر از میانگین جهانی است و تغییر محسوسی نداشته است.
آلودگی هوا در کنار عوامل دیگری چون فشار خون بالا، شاخص توده بدنی بالا و رژیم غذایی نامناسب، در جمع ۵ عامل اصلی مرگ و میر در ایران قرار دارد و سلامت عمومی، به ویژه کودکان زیر ۵ سال (حدود ۷ درصد از مرگها)، را به شدت تهدید میکند.
راهکارهایی جامع برای مقابله با آلودگی هوا
با در نظر گرفتن ابعاد وسیع مشکل آلودگی هوا، اتخاذ رویکردهای جامع و هماهنگ، ضروری به نظر میرسد. در حالی که صنعت سیمان مدعی تفاوت در فرآیند مازوتسوزی خود است، نیاز به اقدامات فراگیر برای کاهش انتشار آلایندهها از تمامی منابع صنعتی و شهری امری انکارناپذیر است. این راهکارها میتواند شامل موارد زیر باشد:
تأمین پایدار و اولویتدار گاز طبیعی برای صنایع: کاهش وابستگی به مازوت به عنوان سوخت جایگزین، با تضمین دسترسی به سوخت پاکتر.
سرمایهگذاری در تکنولوژیهای نوین کنترل آلودگی: نصب و بهروزرسانی فیلترها و سیستمهای پایش پیشرفته در تمامی صنایع، حتی آنهایی که فرآیندهای جذب آلاینده دارند.
استانداردسازی و نظارت سختگیرانه زیستمحیطی: تدوین و اجرای مقررات سختگیرانهتر و پایش مستمر بر میزان انتشار آلایندهها.
توسعه حمل و نقل عمومی و تشویق به استفاده از انرژیهای پاک: کاهش انتشار آلایندهها از منابع متحرک و جایگزینی سوختهای فسیلی با انرژیهای تجدیدپذیر.
در نهایت، تبیین دقیق فرآیندهای صنعتی و تفاوتهای آن در انتشار آلایندهها میتواند به تصمیمگیریهای آگاهانهتر و هدفمندتر برای مقابله با چالش بزرگ آلودگی هوا منجر شود. این امر مستلزم همکاری نزدیک صنعت، دولت و جامعه برای تضمین سلامت و کیفیت زندگی شهروندان است.
مطالب مرتبط
- توقف موقت احداث نیروگاه سیریک به دلیل تحریمهای روسیه؛ چشمانداز ورود مپنا به پروژه قوت گرفت
- هشدار رئیس دانشگاه علوم پزشکی یزد: شیوع آنفولانزا در استان به ۲۶ درصد رسیده و یزد به پیک نزدیک میشود
- افتتاح باشکوه مدرسه ۹ کلاسه فاطمه الزهرا، بارقهای از امید در دل دانشآموزان هنگویه بستک روشن کرد
- امضای لایحه انتشار پروندههای جفری اپستین توسط ترامپ؛ افشاگریهای جنجالی در انتظار واشنگتن