به تجربه ثابت شده است پرندگاني كه در قفسهاي وسيع و مناسب زندگي مي كنند همواره شاداب و سرحال بوده و به ندرت بيمار مي شوند . قناري تنها در صورتي نشاط و سرحالي خود را حفظ مي كند كه حداقل ، امكان جهش و ورزش را داشته باشد. غذايي كه تناول مي كند و انرژي حاصل از آن را بايد به نحوي مصرف نمايد بنابراين تهيه قفسي كه قناري بتواند در آن به جست و خيز و پرواز بپردازد بسيار مهم است.....

حسين باقري

محل نگهداري ازقناري:

به تجربه ثابت شده است پرندگاني كه در قفسهاي وسيع و مناسب زندگي مي كنند همواره شاداب و سرحال بوده و به ندرت بيمار مي شوند . قناري تنها در صورتي نشاط و سرحالي خود را حفظ مي كند كه حداقل ، امكان جهش و ورزش را داشته باشد. غذايي كه تناول مي كند و انرژي حاصل از آن را بايد به نحوي مصرف نمايد بنابراين تهيه قفسي كه قناري بتواند در آن به جست و خيز و پرواز بپردازد بسيار مهم است.
قناري در عين حال كه پرنده اي بسيار ظريف است اما خيلي زود خود را با آب و هوا و محيط تطبيق مي دهد. هر چند براي هر كس مقدور نيست كه اتاقي را به پرورش و نگهداري قناري اختصاص دهد و بسياري از علاقمندان ، اين پرنده را در اتاق نشيمن ، اتاق پذيرايي و يا آشپزخانه نگهداري مي كنند. در اين مكانها به علت رفت و آمدهاي زياد و يا خاموش و روشن شدن لامپهاي روشنايي ،‌ موجب بروز پرريزان هاي بي وقت در پرنده مي شود. به همين دليل در اين مكانها بايد محل قفس پرنده در گوشه اي انتخاب شود كه كمترين رفت و آمد را داشته باشد و در مسير جريان هاي باد و تغييرات دما قرار نداشته باشد.

در صورتي كه اتاقي براي نگهداري قناري اختصاص داده شده ، بهتر است همواره آن را از تغييرات دما محفوظ نگهداريم.به طور معمول درجه حرارت مناسب براي قناري در فصل زمستان 10 درجه سانتي گراد و در فصل جوجه كشي 15 درجه سانتي گراد مي باشد.

در مورد قفس جوجه كشي بايد دقت كرد كه خلل و محل اتصال آهنها و چوبها خوب به يكديگر لحيم شده و يا بتونه شده باشند به نحوي كه كوچكترين منفذي باقي نماند. براي رنگ كردن قفس نيز بايد توجه كرد كه از مواد سربي استفاده نشود زيرا اغلب قناريها عادت به كندن و خوردن رنگ قفس دارند. وجود منافذ در قفس قناري باعث مي شود تا به مرور زمان مواد غذايي در بين آنها وارد شده و توليد انگلي به نام كنه ي قناري نمايد . اين انگل كمتر از يك دهم ميلي متر است و با چشم غير مسلح به سختي ميتوان آن را ديد. اين انگل پس از حمله به قناري موجب لاغري و ضعف عمومي او مي شود و در نهايت قناري خواهد مرد.
چوب هايي كه براي نشستن قناري داخل قفس قرار داده مي شود بايد از چوب نرم باشد تا كف پاي قناري را اذيت نكرده و ميخچه نزند. شكل آن هم بايد كمي محدب و بيضي باشد. ضخامت آن حداكثر 12 ميليمتر و حداقل 9 ميليمتر باشد.
توجه نماييد كه محل اتصال چوبها به قفس بايد سفت و محكم باشد تا مبادا سست و لرزان بودن آن ،‌ باعث ترس قناري و نهايتا بي نطفه شدن تخمهاي قناري گردد. همچنين چوبها بايد قابل برداشتن باشند تا بتوان نظافت آن را رعايت نمود. زماني كه لازم است چوبهاي قفس قناري شسته شوند بايد توجه داشت كه پس از كامل خشك شدن رطوبت و خيسي ، آنها را در قفس قرار داد . قرار دادن چوب مرطوب يا خيس در قفس ممكن است موجب ابتلا قناري به رماتيسم گردد.
يكي از مسائل مهم رعايت نظافت قفس و كف قفس مي باشد. كف قفس هيچگاه نبايد آغشته به فضولات قناري باشد.
در فصل گرمي هوا بايد هر چند وقت يكبار در محل اتصال چوبها و سوراخهاي قفس ،‌ يك قطره داروي ضد كنه بنام (( كريوزوت )) ريخته شود.
در موقع نظافت چوبهاي نشيمن داخل قفس بايد توجه نماييد كه چوبها خراشيده نشوند زيرا محلي خواهند شد براي تجمع كنه قناري.
به طور معمول قناريهاي ماده در فصل زمستان در اتاقي خنك نگهداري مي شوند زيرا گرم بودن محل نگهداري موجب مي شود تا تمايل به جفت گيري در آنان زودتر از موعد ظاهر شود. كساني كه زودتر از موعد اقدام به جفت انداختن قناريها مي كنند لازم است كه به تامين نور و گرماي لازم در محل نگهداري قناريها توجه زياد ي نمايند. مدت زمان نور روزانه و كوتاه و طولاني شدن آن ، سيكل ماهيانه پرندگان را تغيير ميدهد.

محل نگهداري قناري به طور خلاصه بايد داراي اين شرايط باشد:
پاكيزه بودن محل نگهداري كه شامل قفس قناري و اتاق نگهداري قناري مي باشد.
استفاده از غذاي مناسب و تازه
قفس بايد داراي فضاي كافي براي جست و خيز و پرواز قناري داشته باشد.
 محل نگهداري قناري بايد به گونه اي باشد كه از سرو صداهاي مزاحم دور باشد تا قناري بتواند   در مواقع لازم و شبها استراحت كند.
قفس قناري نبايد در معرض باد و تغييرات هوا قرار داشته باشد.
محل نگهداري قناري بايد داراي نور كافي و هواي تمييز و به دور از بوهاي مضر چون بوي مواد شيميايي و يا بوي طبخ غذا باشد.

نگهداري:

بطور کلی نگهداری از قناری را می توان به چهار بخش تقسيم کرد .
1- تغذيه
2- نور
3- دما
4- بهداشت

عوامل فوق بعلاوه مسائل مربوط به پرورش در مجموع مديريت نگهداری و پرورش ناميده می شود و رعايت اين نکات به همراه اعمال صحيح آنها موفقيت شما در نگهداری و پرورش قناری را رقم خواهد زد .

تغذيه
اصلی ترين دانه مصرفی که می بايست هميشه در اختيار قناری قرار گيرد تخم کتان است . تخم کتان دانه ای مقوی و پرانرژی است ولی  اين دانه بتنهايی نمی تواند تمامی نياز های يک موجود زنده را برآورده سازد بنابر اين برای بر طرف شدن اين نيازها می بايست  دانه ها  و سبزيجات و مکملهای ويتامينی و پروتينی گوناگونی را تهيه و در اختيار پرنده قرار دهيد . دانه هايی نظير ارزن - شلغم -  کلم -  کاهو  خرفه - ترب و شاهدانه . سبزيجات و ميوه هايی نظير برگ کاهو- ترب - اسفناج - کرفس - گشنيز - کلم - کدو - سيب - هويج - هلو و ليمو شيرين از منابع مهم کربوهيدراتها , چربيها ,  پروتينها و ويتامينها به حساب می آيند .
بخش ديگری از غذای قناری که بصورت دستی تهيه می شود مخلوطي است از تخم مرغ و آرد سوخاری بعلاوه شير خشک , پودر جوانه گندم و سبوس گندم که دان نرم ناميده می شود . ممکن است ارزش غذايی دانه ها به مرور زمان و برحسب شرايط نگهداری تغيير کرده و کاهش يابد بنابر اين چهارمين بخش مواد غذايی افزودنی هايی مانند مکملهای پروتينی و ويتامين ها می باشند که برای جلوگيری از کمبود احتمالی آنها در خوراک پرنده مورد استفاده قرار می گيرند .

نور

نورمهمترين عامل برای به بلوغ رسيدن - رشد و توليد مثل و شروع و پايان پرريزی قناری ها می باشد . اگر ارزش نوردهی صحيح و مناسب بيش از يک تغذيه خوب نباشد کمتر هم نخواهد بود بنابر اين چگونگی نور دادن در فصول مختلف سال يکی از عواملی است که در موفقيت شما نقش بسزايی دارد . همانطور که طول روز از ابتدای فصل تابستان تا انتهای فصل پاييز سير نزولی در پيش ميگيرد درفصل زمستان و بهار سير صعودی خواهد داشت درنتيجه می توان اختلاف اين کاهش و افزايش را محاسبه نمود . اين اختلاف حدودا زمانی معادل پنج ساعت است , با دانستن اينکه کوتاهترين روز سال حدود ده ساعت و بلندترين روز سال تقريبا پانزده ساعت بطول می انجامد , نتيجه می گيريم که برای جلوگيری از خستگی مفرط  در طول دوران توليد مثل نبايد پرنده ها روزانه بيش از پانزده ساعت بيداری داشته باشند   و به آرامش و استراحت نيز نياز دارند . نکته مهم ديگری که بايد مد نظر داشته باشيد چگونگی نور دادن يا کاهش و افزايش زمان نوردهی است . همانطور که با تغيير فصل از تابستان تا اواخر پاييز بتدريج زمان نور دهی کاهش می يابد برای افزايش آن و به بلوغ رسيدن پرنده ها بايد پنجاه روز قبل از جفت اندازی به اين کاراقدام نماييد . روش کار به اين گونه است که هفته اول يک ربع و هفته دوم نيم ساعت و هفته های سوم و چهارم و پنجم يک ساعت برای هر هفته و در دوهفته پايانی به ترتيب نيم ساعت و يک ربع به زمان نوردهی افزوده می شود و در صورتی که بخشهای ديگر را به خوبی مديريت کرده باشيد از چهل وپنجمين روز بعد از شروع نوردهی پرنده های نر و ماده همگی آمادگی خود را برای توليد مثل نشان خواهند داد .

دمای محيط
نقش دما حفظ مقاومت پرنده در مقابل بيماريهاست کاهش وافزايش دما باعث بوجود آمدن مشکلاتی می گردد وهر دو صورت آن را استرس می نامند بعلاوه اينکه دما همانند تغذيه و نور در شروع تولک رفتن وپايان آن نقش خاص خود را ايفا می کند . حداکثر دمای مناسب محيط 35 درجه سانتيگراد و حداقل 18 درجه سانتيگراد دمايست که می توان پرنده را با آرامش خيال نگهداری نمود . 35 درجه دما برای تولک رفتن و 18 درجه برای قطع کامل پرريزی مناسب است اما فصل توليد مثل زمانيست که کاهش و افزايش دما پذيرفتنی نيست وپرنده احساس راحتی و زندگی طبيعی و آرام را نخواهد داشت . بنابر اين دمای مناسبی که پرنده می تواند دوران توليد مثل را در آن دما به راحتی پشت سر بگذارد بين 21 تا 24 درجه سانتيگراد است .

بهداشت
يکی ديگر از ارکان مهم در مديريت گله ها حفظ نظافت و بهداشت می باشد بنابر اين مسائلی که بايد مورد توجه پرورش دهنده و مدير خوب قرار داشته باشد نکاتی است که در زير به آنها اشاره می شود .
1- شناخت عوامل بيماری زا و حذف آنها .
2- شناخت نکات بهداشتی و رعايت آنها .
3- شناخت  آنتی بيوتيکها و ويتامين ها و روش مصرف آنها .
4- شناخت چرخه زندگی و نياز های پرنده ای که نگهداری میکند .

پرورش:

پرورش قناری همانند نگهداری ازآن به چهار بخش تقسيم می گردد وهر بخش مربوط  به قسمتی از دوره زندگی اين پرنده است .
1- دوران جنينی .
2- دوران رشد .
3- دوران بلوغ  .
4- دوران توليد مثل .

دوران جنينی
زندگی درون تخم دوران جنينی ناميده می شود و سيزده روز طول می کشد , پس از سيزدهمين روز و در ابتدای روز چهاردهم جوجه پوسته تخم را شکسته و از آن بيرون می آيد و دوران زندگی جديد خود را که دوره رشد نام دارد آغاز می کند .

دوران رشد
دوره رشد جوجه قناری حدود 60 روز طول می کشد ولی تنها 25 تا 30 روز از اين دوره دوماهه را توسط والدين تغذيه می شود در اين مدت کوتاه رشد جوجه چنان سريع است که تقريبا به چهل برابر وزن خود در زمان تولد می رسد . روزهای باقيمانده از اين دوران برای کسب تجربه نسبت به محيط اطراف - رويش کامل پرها و استقلال برای ادامه حيات پرنده جوان بسيار حساس و ارزشمند است .

دوران بلوغ
پس از 60 روزگی وشروع مرحله سوم , پرريزی و تولک رفتن پرنده جوان آغاز می شود . اين پرريزی منحصرا پرهای تنه پرنده را شامل می شود ولی پرنده پرهای پرواز خود را از دست نمی دهد در اين هنگام رشد جسمی و محسوس پرنده پايان يافته و پرنده مرحله   جديد زندگی خود را که اصطلاحا عقل رس شدن است آغاز می نمايد .پرنده جوان رفتار های اجتماعی و شرايط زندگی گروهی را در اين دوران فرا می گيرد . همچنين رشد غد د تناسلی در این دوران شروع و تا بلوغ کامل پرنده ادامه می يابد . سن بلوغ معمولا بر حسب نژاد های مختلف بين 6 تا 8 ماه است ولی ديده شده که در نژادهای سبک نظير قناری های رنگی پرنده در 5 ماهگی هم قدرت توليد مثل به  دست می آورد .

دوران توليد مثل
در اين دوره قناری های نر و ماده با رفتارهای خود آمادگی خود را برای توليد مثل نشان می دهند ماده ها بيقراری می کنند و نرها با ولعی خاص به آواز خوانی مشغول هستند . در اين زمان وبعد از جفت اندازی پرنده هایی که خود زمانی نيازمند مراقبت بودند به مراقبت از جوجه های خود می پردازند . با اولين سری تخم گذاری پرنده نر و ماده کم تجربه , همانند والدين خود کسب تجربه می کنند و مرحله جديد را می آموزند . بنا بر اين بهتر است يکی از جفتها را مسن تر و کار کشته تر انتخاب کنيد تا هم شما و هم جفت کم تجربه دردسر کمتری را برای بزرگ کردن جوجه ها تحمل نماييد .

بيماري:

مقدمه

بطور کلی قناری ها نسبت به ساير پرندگان کمتر دچار بيماری می شوند . پرنده ای که جای مناسب داشته باشد و به خوبی تغذيه و نگهداری شود به ندرت نيازی به دارو و درمان پيدا خواهد کرد . در چنين شرايطی , قناری حتی در قفس نيز احساس رضايت خواهد کرد . مسلما به عنوان يک اصل کلی , پيشگيری بهتر از درمان می باشد ولی حتی با رعايت همه نکات بهداشتی , باز حوادث و بيماری ها اتفاق می افتند لذا بايد مراقب باشيد و با ديدن اولين علائم غير طبيعی به دکتر دامپزشک مراجعه نمائيد . لازم به يادآوري است که درمان بيماريها بايد توسط شخصی انجام گيرد که در اين زمينه تجربه کافی دارد  چرا که برخی از مواقع مصرف داروهای اشتباه ويا مقدار نامناسب از داروهای موثر موجب عدم درمان يامسموميت دارويی پرنده خواهد شد . بدتر از اين حالتی است که شما بيماری را به صورت ناقص درمان کنيد و پرنده به ظاهر سالم شود ولی در عين حال عامل بيماری را به تناوب و يا بطور دائم از طريق ترشحات و يا مدفوعش درمحيط پخش کند و موجب بيمار شدن ساير پرندگان , حيوانات و حتی انسان گردد . نکته ديگر اينکه با مصرف نادرست داروهای مختلف امکان دارد که عامل بيمار  نيز دارای مقاومت دارويی گشته و ديگر به هیچ آنتی بيوتيکی حساس نباشد و شما پرنده هايتان را ازدست بدهيد .

عفونت با باکتری ای کولای ( e.coli infection )

عامل اين بيماری اشرشياکولای است و بين بسياری از گونه های پرندگان مشترک بوده و باعث بيماری ميشود . برخی از انواع آن قدرت بيماريزايی شديدی دارند و ساير انواع آن در تحت شرايط خاص مانند همراه شدن با شاير بيماريهای ويروسی و باکتريايی و يا شرايط بد نگهداری همراه با استرس های زياد بيماريزا می گردند .
علائم بيماری بسته به حاد بودن و يا تحت حاد بودن بيماری متفاوت است . در صورتی که باکتری وارد خون شود , موجب کز کردن پرنده و مرگ سريع او می گردد ولی اگر باکتری در اندامهای مختلف جايگزين شود موجب عوارض متفاوتی می گردد . گاهی اوقات وارد دستگاه تنفس شده و عوارض تنفسی می دهد که معمولا ناشی از تهويه بد محل نگهداری پرنده و گرد و خاک زياد می باشد  اگر در مفاصل موضعی شود تورم مفصل و پادرد ايجاد می کند . در صورتی که وارد مجرای تخم شود موجب چسبندگی تخم و عفونت مجرا و نهايت مرگ می شود در دستگاه گوارش اسهال ايجاد می کند . در جوجه ها يا موجب تلفات قبل از خروج تخم می شود و يا جوجه به دنيا آمده ضعيف و کوچک بوده , دچار اسهال شده و بزودی تلف می گردد

سالمونلوز (salmonellosis)

اين بيماری در اثر تعداد زيادی از گونه های مختلف باکتری از جنس سالمونلا ايجاد می شود.اکثر گونه های اين باکتری بين حيوانات مختلف و حتی انسان مشترک می باشند و درجات مختلف بيماری را ايجاد می کنند . اين بيماری ممکن است از سه راه مختلف پرنده را مبتلا کند .
الف- آلودگی موجود در غذای مصرفی پرنده ( خصوصا تخم مرغ ) .
 ب- آلودگی غذای پرنده با مدفوع جوندگان و يا فضولات پرندگان مبتلا .
 ج- تماس مستقيم با پرنده تازه خريداری شده ای که يا درد وره کمون بيماری است و يا به صورت ناقل به ظاهر سالم ميکروب را از خود دفع می کند .
به ندرت نيز انتقال بيماری از طريق دست انسانهای مبتلا به سالمونلا و يا گزش انگل های خارجی مانند کک ها اتفاق افتاده است . در اين ارتباط نکته بهداشتی بسيار مهم اين است که برخی از انواع سالمونلا در پرنده ايجاد بيماری نکرده و از طريق مدفوع به محيط خارج وارد گشته و در صورتی که با مواد غذايی مورد مصرف انسان تمای پيدا کند موجب مسموميت های شديد غذايی تا حد مرگ می شود. علائم بيماری ناشی از اکثر سالمونلا های مختلف در انسان شامل عوارض گوارشی و مسموميت غذايی می باشد بجز گونه های خاص سالمونلا که در انسان ايجاد بيماری تب روده ( حصبه ) می کند . در قناری بسته به گونه سالمونلای عامل بيماری , سن پرنده مبتلا و شرايط نگه داری , علائم درمانگاهی می تواند متفاوت باشد . اکثرا در جوجه قناری ها موجب مرگ و مير در روزهای اول بعد از خروج از تخم ويا حتی درون تخم و گاهی به هنگام خروج از تخم می شود  معمولا هنگامی که قناری ماده به اين بيماری مبتلا می شود , اکثر جوجه هايش درون تخم از بين می روند و کمتر از%20 درصد آنها سالم به دنيا خواهند آمد . جوجه های مبتلا يی که از تخم خارج شده اند , کوچک و ضعيف بوده و اکثر آنها دچار اسهال می باشند .  در شکلهای ديگر بيماری که پرنده بعد از خروج از تخم مبتلا می شود ,  ممکن است عوارضی چون خمودگی - چرت زدن - اسهال - بی اشتها يی و پف کردن را از خود نشان دهد . همچنين چند ساعت قبل از مرگ دچار لرزش - تشنج  و غش شده و بالاخره تلف می شود . درمان بايد براساس کشت ميکروبی و آنتی بيوگرام انجام شود تا موثرترين داروی ممکن بکار رود .

آبله ، POX:

سالهاست كه آبله پرندگان شناخته شده است. در ابتدا آنرا يك بيماري منحصر از ساير بيماريها مي دانستند. ملاحظه شده در پرندگاني كه به صورت گروهي در يك مكان نگهداري مي شوند بيماري بروز مي كند. آبله پرندگان شبيه آبله ساير پستانداران و انسان است . مانند آنها زخم هايي ايجاد مي كند ولي به انسان و ساير پستانداران سرايت نمي كند. شدت بيماري بر حسب نوع ميزبان متفاوت است. بعضي از آنها در نوع به خصوصي خطرناكتر هستند و در بعضي ديگر حتي قادر به ايجاد بيماري نيستند و يا اگر پرنده اي به آن مبتلا شود در آن امنيت ايجاد مي كند. تحريك و توليد آنتي بادي بستگي به نوع ويروس دارد. پرندگاني كه به بيماري مبتلا مي شوند ، پس از بهبودي ، امنيت دائمي كسب مي كنند. بعضي از انواع ، حتي به حالت خفيف بيماري مبتلا مي شوند و امنيت بر ضد يك يا چند نوع آبله پيدا مي كنند. مثلا نوع كبوتري ، هم كبوتر و هم قناري را از ابتلاي به آبله حفظ مي كند. ويروس قناري كه بيماري شديد با تلفات زياد در قناري توليد مي كند ، در كبوتر و ساير پرندگان بيماري شديدي ايجاد نمي كند و در مقابل امنيت بسيار خوبي در كبوتر و ساير طيور به وجود مي آورد.
علائم آبله ابتدا پوست و اعضا زير پوست سر و حفره هاي مربوطه را آلوده مي كند. .ويروس  در   سلولهاي پوست ، رشد نموده و تكثير مي شود. سپس آنها را تخريب كرده ، مي تركاند و در نتيجه ، ترشح لنف را تحريك مي كند. زخم هاي پوست متورم مي شوند و حالت طاول به خود مي گيرند كه به اندازه هاي مختلف و جدا از هم قرار مي گيرند. طاولها پر از مايع و مملو از ويروس مي باشند. پس از تركيدن تاول ها پوست روي آنها زرد رنگ و نكروتيك مي گردد. اين زخم ها در اثر آلودگي ثانويه متورم و شكل زگيل به خود مي گيرند و گاهي نيز زخم ها در اثر آلودگي باكتريها باعث نكروز مي گردد.
ترشحات چشمها ، پلكها را بهم مي چسباند و پرنده نابينا مي شود. گاهي نيز هجوم خون شديد در چشم بوجود مي آيد. تورم پلك چشم يك حالت پف كرده به چشم ميدهد و ترشحات صاف از چشم جاري ميگردد.
پلك سوم به طرف وسط چشم كشيده مي شود . به طوري كه نصف آن بسته به نظر ميرسد. پرهاي اطراف سر غالبا آلوده و كثيف مي شوند. اشتها كم و گاهي به كلي قطع ميگردد. با اين حال اشتها در بعضي از پرندگان طبيعي مي ماند. ولي در عرض چند روز ممكن است تمامي جمعيت پرنده ها در يك مكان نگهداري آلوده شوند. چشم آنهايي كه از همه زودتر مبتلا مي شوند داراي ترشحات غليظ و چركي است.
همچنين زخم هايي در نزديك بيني و منقار و ساير نواحي نرم توليد مي شود كه در كبوتر و قناري مشابه آنها در روي پا و گاهي بال نيز ايجاد مي شود. پس از اينكه پوست روي زخم ها افتاد ، جاي آنها باقي مي ماند. گاهي اين زخمها در دهان ، حنجره و قسمت هاي مخاطي ديده مي شود كه سفيد رنگ و متورم است. گاهي لايه هايي از سلولهاي مرده به وجود آمده و حالت ديفتريك به خود ميگيرد. سپس با انباشتگي و بهم پيوستگي سلولها مخاط ورق ورق مي شود و كنده شده و مي افتد و زير آنها نسوج تازه و قرمز رنگ نمايان ميگردد.
موقعي كه زخم آبله در حنجره ايجاد مي شود ، نفس كشيدن پرنده مشكل ميگردد. اغلب نفس نفس مي زند. اين حالت همزمان با ورود ويروس در خون ايجاد مي شود ولي اگر شدت ويروس و يا مقدار آن زياد باشد پرنده تلف ميگردد. اكثرا شدت ويروس زياد نيست و در نتيجه مرگ كمتر اتفاق مي افتد. در حالات شديد آبله در قناري ، ويروس در داخل سلول رشد كرده و تكثير مي شود. در نتيجه در نسوج داخل و همچنين در پوست و مخاطات ، ترشحاتي كه گاهي صاف و زماني خوني است بوجود مي آيد. در ضمن تورم ريه هم ديده مي شود.

عفونت با کمپيلوباکتر ( campylobacter infection )

عامل ايجاد اين بيماری در پرندگان کمپيلوباکترژوژنای است . راه ابتلا از طريق دهان بوده و جهت ايجاد بيماری نياز به عوامل مستعد کننده از جمله ساير عفونتها و يا استرس ها دارد . اين باکتری در انسان نيز موجب ناراحتی های گوارشی می شود . علائم بيماری شامل بی اشتها يی - اسهال و لاغری تدريجی است .

پاستورلوز( pasteurellosis )

عامل ايجاد کننده آن باکتری پاستولامالتوسيدا می باشد . عامل بيماريزا می تواند از طريق دستگاه تنفسی جراحات جلدی وارد بدن شود و موجب بيماری گردد . اين بيماری از جمله بيماری هايی است که بين پرندگان مختلف مشترک بوده و اکثر پرندگان به آن مبتلا می گردند . معمولا انتقال بيماری از طريق پرنده های ناقل به ظاهر سالم ويا جوندگان خصوصا موش رخ می دهد علائم بيماری بسته به ميزان مقاومت پرنده و قدرت بيماريزايی ميکروب می تواند متفاوت باشد . در شکل فوق حاد بيماری ,  پرنده بطور ناگهانی تلف می شود و از زمان کسل شدن پرنده تا تلف شدن او بيش از چند ساعت نمی گذرد و در طی اين زمان پرنده چشمهايش را بسته - پف کرده و هيچ عکس العملی نسبت به محيط اطراف خود ندارد . حتی بعضی اوقات مرگ هنگام پرواز يا در حال غذا خوردن و در حاليکه پرنده به ظاهر سالم می باشد اتفاق می افتد . در اشکال خفيف تر بيماری عوارض تنفسی مثل ناله کردن خفيف و يا ريزش اشک و ترشحات از چشم وبينی مشاهده می شود . گاهی اسهال نيز وجود دارد .

عفونت استرپتوکوکی ( streptococcus infections )

عامل آن باکتری استرپتوکوکوس می باشد و در همه جا حتی گرد و غبار موجود در هوا نيز وجود دارد و معمولا در مواقعی که عفونتهای ويروسی و يا ساير بيماری ها پرنده را ضعيف کند بعنوان يک ميکروب فرصت طلب موجب بيماری ميگردد . اکثرا در طول دوران جنينی و یا ده روز اول پس از خروج جوجه از تخم موجب تلفات می گردد. به ندرت نيز در پرندگان مسن تر ايجاد بيماری می کند  در بين پرندگان و پستانداران مشترک می باشد ولی به طور کلی در پرندگان اهميت کمتری دارد .
علائم بيماری متفاوت بوده و عوارض مختلفی ايجاد می کند . مثل آبسه های پوستی - زخمهای چرکی - آندوکارديت وجتاتيو بر روی دريچه های قلب - تورم مفاصل - لنگش و بالاخره آبسه کف پايی . گاهی ميکروب وارد خون شده و در طی يک يا دو روز موجب مرگ سريع همراه با عوارضی همچون افزايش تعداد تنفس در ساعات پايانی عمر پرنده - پف کردن - اسهال و بستن چشم ها می شود . در قناری ممکن است تلفات خيلی زياد باشد . بعضی وقت ها پرنده دچار عوارض عصبی و افزايش تحرک می شود و به نظر هيجان زده می آید , به طوری که خودش را به اطراف زده و در اثر جراحات بوجود آمده و يا ضربه و خونريزی داخلی تلف می گردد .

ليستريوز( listeriosis )

اين بيماری دراثر باکتريی بنام ليستريامونوسيتوژنز بوجود آمده و در بسياری از انواع پرندگان و پستانداران ايجاد عوارض می کند . ولی در بين پرندگان , قناری نسبت به اين بيماری حساس تر است . انسان نيز نسبت به اين باکتری حساس بوده و گاهی دچار مننژيت می شود . معمولا باکتری از راه دهان وارد بدن شده و بيماريزا می گردد . خوشبختانه نسبت به انواع ضدعفونی کننده های رايج حساس می باشد و به سرعت از بين می رود . اين بيماری در شکل حاد موجب تلف شدن پرنده ظرف مدت يک تا دو روز می شود . در مواقعی که دوره بيماری طولانی تر می شود , عوارض عصبی مانند لرزش و پيچش گردن و فلجی نيز بروز می کند .

بيماری اريزيپلاس ( erysiplas )

اين بيماری در اثر باکتريی به نام اريزيپاوتريکس ايجاد می شود .خوک و بوقلمون حساس ترين حيوانات نسبت به اين باکتری می باشند ولی در قناری نيز اين بيماری مشاهده می شود . در انسان نيز گاهی اين باکتری در اثر ورود از راه زخم های پوستی موجب واکنشهای موضعی می شود . جوندگانی مثل موش يا حشرات گزنده نيز می توانند عامل بيماری را منتقل کنند . معمولا باکتری به طور آزاد در خاک مرطوب و يا آب های راکد کم عمق وجود داشته ئ تکثير پيدا می کند . در مجموع اين بيماری برای قناری خطر جدی ندارد و راه انتقال آن از طريق دهان است . معمولا علائم بيماری شامل بی اشتهايی - کز کردن - ضعف و اسهال سبز متمايل به زرد می باشد که خيلی سريع منتهی به مرگ می شود .

بيماری های مايکوپلاسمايی ( mycoplasmosis )

 عامل آن مايکوپلاسما می باشد که از نظر طبقه بندی پست تر از باکتری ها قرار می گيرد و فاقد ديواره سلولی بوده ولی در روی برخی از محيط های کشت آزمايشگاهی رشد می کند . در مقابل ضدعفونی کننده ها ی مختلف و خشکی محيط بسيار حساس بوده و ظرف چند ساعت در محيط خارج از بدن موجود زنده از بين می رود . بدين خاطر برای انتقال اين بيماری نياز به تماس نزديک بين پرنده آلوده با پرنده حساس می باشد . این ميکروب از طريق تخم نيز منتقل شده و در بين آنها ايجاد مرگ و مير می کند . معمولا برای بيماريزا شدن نياز به عوامل مستعد کننده ای مثل ساير ويروس ها و باکتری ها دارد . علائم بيماری شامل مشکلات تنفسی - خرخر کردن - آبريزش از چشم و بينی تورم مزمن ملتحمه چشم و سينوس تحت چشمی و مفاصل می باشد .در جوجه ها نيز موجب افزايش مرگ و مير می گردد .

عفونت استافيلوکوکی ( staphylococcus infection )

مهمترين گونه بيماريزای اين باکتری استافيلوکوکوس اورئوس می باشد. باکتری های موجود در اين خانواده درهمه جا از جمله گرد و غبار موجود در هوا پراکنده هستند . اکثر پرندگان سالم نيز در سطح پوست يا مخاط دستگاه تنفس يا گوارش يافت می شود و بعنوان يک باکتری عفونت زای فرصت طلب مطرح می باشد که در شرايط مستعد بيماريزا می گردد . جراهات پوستی و استرسهای طولانی از عمده ترين عللی است که باکتری را بيماری زا می کند . اين ميکروب نسبت به خشکی محيط مفاوم بوده و بدين ترتيب مدتها می تواند خارج از بدن موجود زنده بطور فعال باقی بماند . معمولا بيماری بطور انفرادی بروز کرده و بندرت همه گير می شود . بسته به شرايط مختلف علائم بيماری بسيار متفاوت می باشد يکی از بزرگترين مشکلاتی که اين ميکروب ايجاد می کند افزايش تلفات جوجه ها در هنگام خروج از تخم و يا چند روز بعد از آن می باشد که معمولا در اثر عدم پاکيزگی لانه ها و يا استفاده نا صحيح و بی رويه آنتی بيوتيکهای مختلف در قناری ماده ( بعنوان پيشگيری کننده از بيماری های مختلف ) رخ می دهد . در این حالت عدم جذب کيسه زرده و يا تورم ناحيه ناف ديده خواهد شد .حالت ديگر ناشی از ورود باکتری به خون می باشد که موجب خمودگی - بی اشتهايی - ژوليدگی پرها و پف کردن و در نهايت مرگ می شود .گاهی افتادن بند های انگشتان پا و يا ناخن آنها بعلت عفونت به اين باکتری می باشد . برخی مواقع عوارض عصبی از جمله لرز - برگشتن سر به طرف عقب و تشنج نيز قبل از مرگ ديده می شود . در حالاتی که عفونت از طريق خون و یا زخم پوستی به مفاصل برسد مومجب تورم و تجمع چرک فيبرينی در آنها شده و در مراحل پيش رفته موجب عفونت استخوان ها نيز می گردد . مواقعی که عوامل مستعد کننده و يا زخمهای پوستی حضور داشتته باشند اين باکتری موجب تورم جلد همراه با چرک می شود و در ناحيه کف پا ايجاد آبسه کرده و سبب پادرد و لنگش می گردد .

بيماری تورم عفونی پيش معده ( infections proventriculitis )

اين بيماری در اثر باکتری درشتی به نام مگا باکتر که به خانواده لاکتو باسيلاسه تعلق دارد بوجود می آيد و در قناری - فينچ - مرغ عشق و برخی طوطی های کوچک ديده شده است . بيشتر مواقع اين باکتری در طول دوران توليد مثل و پرورش جوجه ها مسئله ساز می شود ولی تقريبا هميشه با يک عامل مستعد کننده مثل تراکم زياد يا سوء تغذيه همراه است . تنها نشانه بيماری از دست دادن تدريجی و بسيار آهسته وزن بدن است بطوری که طی مدت دوازده تا هجده ماه پرنده را از پا در می آورد عامل بيماری از طريق فضولات در محيط پخش می شود و از راه خوراکی سايرپرنده ها را مبتلا می کند . در کالبد گشايی زخم يا تورم پيش معده در ناحيه اتصال آن با سنگدان قابل مشاهده است که می تواند همراه يا بدون خونريزی باشد .

دارو:

آنتی بيوتيکها از مهمترين داروهای ضد باکتريايی می باشند که در درمان بيماريهای مختلف انسان و دام بکار می روند . طبق تعريف اوليه ای که ارائه شده , آنتی بيوتيکها موادی هستند که توسط ميکروارگانيسمها توليد شده و اثر مهاری يا تخريبی خود را روی ساير ميکروارگانيسمها ظاهر می سازند .

تقسيم بندی آنتی بيوتيکها از نظر منشاء :

1-               منشاء طبيعی

- کفکها , مانند : پنی سيلين های طبيعی و گريزئوفولوين
- قارچهای پست , مانند : استرپتو مايسين - کلر تتراسيکلين - اکسی تتراسيکلين - اريترومايسين - نئومايسين - نيستاتين و سفالوسپورين
- باکتری ها , مانند : باسيتراسين - پلی ميکسين ها و تايروتريسين
2- منشاء نيمه ساختگی

- مانند : اگزاسيلين - گلوگزاسيلين - آمپی سيلين - دی هيدرواسترپتومايسين - تتراسيکلين

3- منشاء ساختگی

- مانند : کلرامفنيکل و رولی تتراسيکلين

طيف اثر آنتی بيوتيکها :
بعضی آنتی بيوتيکها روی عده زيادی از جرمها موثر هستند لذا به اين دسته از آنتی بيوتيکها , وسيع الطيف گويند و بعضی فقط روی عده کمی اثر می کنند که آنها را با طيف محدود می نامند . براين اساس آنتی بيوتيکها به سه گروه تقسيم می شوند :
- گروه اول عمد تا روی باکتری های گرم مثبت موثرند مانند پنی سيلين های نيمه ساختگی .
- گروه دوم عمد تا روی باکتری های گرم منفی هوازی اثر می گذارند مانند پلی ميکسين ها
- گروه سوم روی هر دو دسته باکتری های گرم مثبت و منفی موثرند مانند تتراسيکلين ها

سينرژيسم و آنتاگونيسم اثر:
آنتی بيوتيکها را بر اساس دارا بودن توافق اثر و يا تضاد اثر با يکديگر به دو گروه تقسيم نموده اند .
گروه اول شامل : پنی سيلين ها - استرپتومايسين - باسيتراسين - نئو مايسين و پلی ميکسين ها است .
گروه دوم شامل : تتراسيکلين ها - کلرامفنيکل - اريترومايسين و نووبيوسين می باشد .
هر يک از اين دو گروه درداخل خود ممکن است سينرژيسم اثر داشته باشند ولی آنتاگونيسم اثر ندارند . اما دارو های گروه اول ممکن است با گروه دوم آنتاگونيسم اثر داشته باشند . برای مثال پنی سيلين با استرپتومايسين سينرژيسم اثر دارد و پنی سيلين و کلرامفنيکل با يکديگر آنتاگونيسم اثر دارند .

مقاومت باکتريايی :
بر اثر يکسری عوامل از جمله مصرف بی رويه داروها باکتريها می توانند نسبت به آنتی بيوتيکهای مختلف مقاومت پيدا کنند اين موضوع امروزه مشکل بزرگی ايجاد کرده است و شايد همين امر باعث پيدايش روز افزون آنتی بيوتيکهای جديد می گردد . برای مثال پس ازکشف پنی سيلين سوشهای مقاوم استافيلو کوک بند رت مشاهده می شد ولی پس از دهه پنجاه ميلادی به بعد سوشهای مقاوم رو به افزايش گذاشت بطوری که در دهه پنجاه و پنج , پنجاه درصد کل سوشهای جدا شده استافيلو کوک مقاوم بودند .

برخی از انواع آنتی بيوتيکها :

سم شناسی آنتی بيوتيکها :
داروهای ضد باکتريايی گروه موادی هستند که بينهايت مفيد بوده و دارای اهميت و فايده اقتصادی در دامپزشکی می باشند . بسياری از آنها سالم و عاری از عوارض نامطلوب هستند . شکی نيست که فوايد حاصل از استفاده داروها ی ضد باکتريايی خيلی بيشتر از خطرات آنها است . آنتی بيوتيک ها عوارض نامطلوب هم دارند . مطالعات تجربی نشان داده است که بعضی از آنتی بيوتيکها دارای اثر مستقيم قلبی عروقی در چندين گونه از دامها می باشند . بعضی از عوارض نامطلوب آنتی بيوتيکها عبارتند از : کاهش بازده قلب , کاهش فشار خون , کاهش نسبی ضربان قلب , تضعيف عضله قلب . به همين دليل توصيه می شود که از مصرف خود سرانه داروها اجتناب نماييد .

محل اثر آنتی بيوتيک ها
هر آنتی بيوتيک برحسب ميزان مصرف و نوع آن محل اثر خاص خود را دارد بنابر اين به صرف اينکه یک ماده آنتی بيوتيک ناميده می شود نمی تواند برای   همه بيماری ها مورد استفاده قرار گيرد . و بايد نوع آنتی بيوتيک براساس نوع بيماری و محل تاثير آن دارو انتخاب شده باشد .

عوارض ناشی از کمبود ويتامين ها ومواد معد نی بر روی قدرت جوجه درآوری
عمده مواد غذايی که موجب اختلالات جوجه کشی درقناری ها می شوند عبارتند از مواد معدنی و ويتامين ها . بسته به نوع کمبود و انفرادی يا چند موردی بودن اين کمبودها ممکن است عوارض متفاوت باشد .

کمبود ويتامين A :
موجب کوری - نقرس - تلفات جنينی در روزهای اول و دوم رشد جنين بخاطر نارسايی سيستم گردش خون و کاهش ميزان خروج جوجه ها از تخم می شود . معمولا علت کمبود اين ويتامين ناشی از عدم استفاده از سبزيجات و مصرف غذای کهنه می باشد .

کمبود ويتامين D :
موجب نرمی استخوان و کج شدن استخوان های بلند ( مثل ساق پا ) , کاهش ضخامت پوسته تخم و مرگ جنين در اواخر دوران جوجه کشی شود . معمولا به علت عدم دسترسی پرنده به نور آفتاب بروز می کند .

کمبود ويتامین  E :
موجب عدم باروری تخمها , ضعف جوجه خارج شده از تخم , مرگ در روزهای اوليه پس از خروج از تخم همراه با خيز زير پوستی و آتروفی عضلانی می شود . در اثر مصرف دان ها يا مواد چرب اکسيد شده بروز می کند .

کمبود ويتامين  B1 :
موجب بدنيا آمدن جوجه های ضعيف و دارای لرزش می شود که ظرف چند روز پس از خروج از تخم تلف می شوند .

کمبود ويتامين B2 :
موجب فلجی و جمع شدگی پنجه پا از مرحله دوم رشد جنينی به بعد می شود .
کمبود نياسين ( اسيد نيکوتينيک ) :
موجب کاهش ميزان جوجه درآوری می شود. معمولا به علت استفاده از منابع پروتئينی نامرغوب و کمبود اسيد آمينه تريپتو فان بروز ميکند .

کمبود ويتامين B6 :
به سبب نقش مهمش در رشد اوليه جنين , موجب افزايش مرگ و مير جنين می شود . جيره های غذذايی حاوی پروتئين زياد بطور ثانويه موجب کمبود اين ويتامين می شود . کمبود همزمان اين ويتامين و ماده معدنی منگنز موجب بزرگ شدن مفصل خرگوشی ( مفصل بالای ساق پای پرنده ) شده و منجر به دررفتگی پا به يک طرف گردد .
کمبود اسيد فوليک ( فولاسين ) :
موجب مرگ و مير جوجه در دوره اوليه رشد در اثر کم خونی و گاهی مرگ و مير درهنگام خروج جوجه از تخم می شود . معمولا براثر مصرف طولانی مدت آنتی بيوتيک بروز می کند . زيرا آنتی بيوتيک موجب از بين رفتن باکتری های روده ای که مسئول ساختن اين ويتامين هستند , می شود .
کمبود ويتامين B12 :
موجب کم خونی و مرگ در دوران اوليه و گاهی ادم و تحليل رفتن رشد عضلانی در مرحله دوم رشد جنينی می شود .
کمبود اسيد پنتوتنيک :
موجب بروز پرهای غيرعادی همراه با خونريزی زير پوست در مرحله سوم رشد جنينی می گردد .
کمبود بيوتين :
موجب مرگ و مير در مرحله اول و سوم رشد جنينی همراه با تغيير شکل منقار به صورت منقار طوطی و کوتاه شدن طول استخوان ها  می شود
کلسيم و فسفرca,p :
ميزان هر يک از اين دوماده به تنهايی و نسبت بين آنها تاثيرزيادی برضخامت پوسته تخم و رشد استخوان بندی جنين دارد . کمبود آنها و يا عدم تعادل بين آن دو موجب کاهش قدرت جوجه در خروج از تخم می شود . جوجه های مبتلا دارای رانهای ضخيم و بال های کوتاه همراه با خيز زير پوست گردن و نرمی استخوان می باشد .
منيزیم mg :
اين ماده معدنی در تنظيم رشد استخوانی نقش داشته و کمبود آن موجب بيماری پروزيس , کوتاه شدن طول بال خيز زير پوستی و منقار طوطی شکل می شود .
  نکته قابل توجه : مصرف بی رويه بسياری از مواد معدنی يا ويتامين ها موجب مسموميت و بيماری می شود . خصوصا ويتامين های محلول درچربی مانند ويتامين A,D,E و مواد معدنی مانند سلنيم . از اينرو توصيه می گردد در مصرف ويتامين جانب احتياط رعايت شود و بيش از مقدارلازم تجويز نگردد .              

انتخاب جفتهاي مناسب براي جوجه كشي:

مهمترين نكات براي جوجه كشي ، انتخاب جفت هاي مناسب است . بهتر است براي داشتن يك جفت قناري مناسب براي جوجه كشي به اين نكات توجه نماييد :
دو قناري كه داراي عيب مشترك بوده و يا از لحاظ رنگ با هم يكسان هستند نبايد با يكديگر جفت شوند.
جفت گيري صحيح عبارت است از جفت انداختن دو رنگ متباين و يا مخالف با يكديگر.
از نظر درشتي جثه نيز بايد هر دو يا اقلا يكي از جفتها داراي جثه و اندامي قابل ملاحظه باشد.
اگر اتاقي كه قناريها در آن هستند به علت تغيير زياد درجه حرارت ، مناسب براي جفت كردن قناريها نباشد ، تا مناسب شدن وضعيت بايد هر روز مقداري كم (( سولفات دومنيزي )) در آب خوردن پرنده بريزيد.
بهترين موقع براي جفت كردن قناريها 12 فروردين ماه است و حتي الامكان از 25 اسفند ماه نبايد زودتر اين عمل را انجام داد. اما اگر درجه حرارت اتاق قناريها غير متغيير باشد و آمادگي قناريها براي جفت گيري از حد معمول بيشتر به نظر برسد بايد هر چند روز هم از موعد جفت گيري زودتر باشد ، از اين عمل جلوگيري ننمود.
اكثر افراد به پرندگان جوان كه پرهايي صاف و درخشان و نرم داشته و حالتي با نشاط و پر تحرك دارند علاقه نشان مي دهند اما با تجربه ها در اين مورد ترجيح مي دهند پرنده هايي را براي جفت انداختن انتخاب كنند كه در رده هاي مختلف سني قرار دارند. آنها ترجيح ميدهند تا يك نر جوان را با ماده اي كه يكسال دارد در و يا بر عكس درآميزند تا تجربه يك قناري به قناري جوان ، در تكثير و توليد نسل كمك كند.
يك قناري نر سالم و آماده براي جفت انداختن داراي يك زايده خاصي در اطراف ناحيه مقعدي است كه اين زايده به صورت يك برجستگي در ناحيه مزبور ديده مي شود.
بدن قناري ماده تا حدي كشيده تر بوده و ناحيه مقعدي آن نيز به وضوح حيوان نر نمي باشد. چنانچه در اين ناحيه برجستگي كوچكي ديده شود بيشتر متوجه دم پرنده مي باشد.
ميتوان از يك نر براي جفت انداختن با دو ماده قناري استفاده شود. به اين ترتيب كه ابتدا قناري نر با قناري ماده اي كه آماده تر مي باشد در اول جفت انداخته شود و پس از آنكه ماده قناري تخم چهارم را گذاشت ، قناري نر را از او جدا كرده و با ماده قناري ديگر كه آماده مي باشد جفت انداخت. در صورتي كه هر دو ماده قناري با هم آماده شدند ، ميتوان يك صبح و يك بعد از ظهر قناري نر با هر كدام ماده ها باشد. به اين ترتيب هر دو ماده قناري داراي تخم نطفه دار خواهند بود.
بهترين غذا براي قناري قبل از فصل جوجه كشي عبارت است از تخم كتان با مقدار كمي تخم كلم قمري و ارزن سفيد. براي قناري هاي ضعيف نيز مقدار كمي غذاي تخم مرغي توصيه مي شود. براي قناريها پير و ماده قناريهاي ضعيف نيز رژيم غذايي مخصوص از دانه هاي مختلط و غذاي تخم مرغي پيشنهاد مي شود. بهترين زمان براي شروع برنامه غذايي توصيه شده اول زمستان تا دهم اسفند مي باشد.

پيچيدن تخم درشكم قناري:

گاهي پيش مي آيد كه قناري ماده در حين تخم گذاري با حالتي پريشان و افسرده در كف قفس افتاده و به سختي نفس مي كشد و به نظر ميرسد كه هر لحظه ممكن است تلف گردد. در چنين وضعيتي برخي اقدامات فوري را ميتوان انجام داد.
اين مسئله ميتواند به كمبود مواد آهكي و املاح معدني مربوط باشد كه باعث لمبه شدن تخم و پوسته بستن آن گردد و پرنده قادر به دفع چنين تخمي نباشد.
دليل ديگر آن ميتواند در اثر تغذيه پرنده از غذاهاي چاق كننده باشد كه در اثر آن مسير و مجراي تخم گذاري پرنده چربي آورده و هنگام تخم گذاري ، پرنده با مشكل روبرو مي شود.
در چنين وضعي براي نجات پرنده از مرگ ، فورا آن را از قفس خارج كرده و با احتياط كامل و ملايمت ، مخرج پرنده را با روغن خوراكي كاملا چرب كنيد و سعي كنيد تمام مخرج و زير شكم پرنده كاملا چرب شود.
هرگز سعي نكنيد با وارد كردن فشار ، تخم را از شكم او خارج سازيد زيرا با شكسته شدن پوست تخم در شكم پرنده ديگر اميدي به زنده ماندنش نخواهد بود.
پس از چرب كردن مخرج پرنده بايد او را در قفس قرنطينه كرد و كف قفس را با پارچه نرمي پوشانيد و محل نگهداري او را گرم نگه داشت. چنانچه با اين تدابير پرنده تخم را دفع كند خيلي زود به حال عادي باز خواهد گشت.

 لانه سازي و تخم گذاري قناري ومراقبت از تخمها:

پس از مطمئن شدن از آمادگي قناري نر و ماده هر دوي آنها را بايد در يك قفس پهلوي هم قرار داد. در چند روز اول ممكن است به نظر آيد كه با يكديگر جنگ مي كنند اما اين علامت خوبي است كه حكايت از جفت خوردن آنها است.
چنانچه مشاهده شود كه ماده قناري اقدام به كندن پرهاي سينه خود مي كند و يا پنبه و چيزهاي ديگري را در قفس جمع مي كند ،‌ موقع آن رسيده كه اقدام به لانه گذاري در قفس شود.
اغلب قناريها با گذاشتن اولين و بعضي با گذاشتن چهارمين تخم ، لانه سازي را به پايان مي رسانند. بنابراين اگر وسايل لانه سازي زودتر در قفس قرار داده شود ، قناري پس از تمام كردن لانه ، دوباره آن را خراب مي كند و مجددا آن را مي سازد . اين عمل ممكن است در بعضي از قناريها موجب بي حوصلگي و خستگي شود و لانه ي نامرتب و نامنظمي داشته باشند.
اگر مشاهده شود كه قناري لانه خوبي نمي تواند بسازد بهتر است در ساختن لانه به او كمك شود.
در مدتي كه قناري نر و ماده پهلوي هم هستند و تا قبل از تخم گذاري بايد هفته اي يكي دو بار به آنها غذاي تخم مرغي و يا همطراز آن داده شود. اما همين كه زمان تخم گذاري ماده قناري فرا رسيد بايد غذاي تخم مرغي قطع شود.
تعداد تخم قناري از 2 تا 8 عدد متغيير مي باشد. اما به طور معمول 4 عدد مي باشد. قناري ماده معمولا بين ساعت 6 تا 7 صبح اقدام به تخم گذاري مي كند. معمولا قناري تخمهاي خود را پشت سر هم و هر روز يكي از آنها را مي گذارد.
تخمهاي اول تا سوم بهتر است برداشته شود و بجاي آن تخم مصنوعي و يا تخمهاي خراب شده از لانه هاي قبل قرار داده شود و در عصر روز سوم كه تخم چهارم گذاشته مي شود همه آنها را به لانه برگردانده و تخمهاي مصنوعي از لانه خارج شود. براي برداشتن و قرار دادن تخم ها در لانه بهتر است از يك قاشق چايخوري استفاده شود تا به پوسته ظريف تخم ها صدمه اي وارد نشود.
پس از اينكه آخرين تخم گذاشته شد بهتر است لانه براي آخرين بار مرتب شود و به گوشه و زير لانه داروي ضد كنه قناري با احتياط پاشيده شود .
معمولا 14 تا 15 روز طول مي كشد تا جوجه ها از تخم بيرون آيند. در اين مدت بايد غذاي ساده و هفته اي يكبار نيز غذاي تخم مرغي به قناري داده شود.
بعضي اوقات پرده داخلي تخم قناري به علت گرما و خشكي هواي اتاق به اندازه اي خشك مي شود كه جوجه قناري قادر به پاره كردن آن نمي باشد و در نتيجه نخواهد توانست تا از تخم بيرون آيد و تلف خواهد شد.
بعضي اوقات نيز نصف بدن جوجه از تخم خارج شده ولي به علت پرده خشك شده خلاصي جوجه به طور كامل از تخم عملي نمي شود در اين موقع برس كوچكي از پشم شتر را بايد در آب گرم فرو برده و با آن پرده داخلي تخم را تر نمود.
براي جلوگيري از اين پيشامد در روزهاي آخر ، همه روزه بايد قدري آب به كف اتاق قناريها پاشيده شده و يا يك ملافه خيس در آن آويزان كرد.
از صبح روز چهاردهم بايد منتظر خروج اولين جوجه از تخم باشيد. چنانچه تا عصر روز چهاردهم شكافي در تخمها مشاهده نشد بايد از تخمها امتحان به عمل آيد تا از خراب نشدن آنها مطمئن شويد.
امتحان تخم قناري به اين ترتيب صورت مي گيرد:
يك ورقه مقوا را كه يك طرف آن سياه رنگ باشد را برداشته و سوراخي _ كمي تنگ تر از قطر تخم قناري _ در آن ايجاد نماييد. اين ورقه را در دست چپ به طوري كه شست در طرف سياه آن قرار گيرد نگاه ميدارند سپس تخم قناري را با انگشت شست و سبابه دست راست برداشته و در مقابل سوراخ مقوا ، در برابر روشنايي نگاه داشته و به داخل آن نگاه كنيد. اگر تخم شفاف باشد دليل بر اين است كه تخم نطفه نداشته و اگر لك يا نقطه هاي تيره داشته باشد علامت آن است كه تخم به علتي فاسد شده است. اگر تخم سياه و حاجب ماوراء بود حتما داراي جوجه مي باشد. اين تخمهاي جوجه دار را به لانه بازگردانيد و تا صبح روز پانزدهم منتظر بمانيد. اگر تا آن موقع هم تخمها به حال خود باقي ماندند با يك چوب سر تيز و يا ته سوزن در سر پهن تخم ، يك سوراخ كوچك ايجاد نماييد و آن را به لانه بازگردانيد. يكي دو ساعت صبر كنيد . اگر پيشرفتي در سوراخ ايجاد شده در تخم حاصل نشد آنرا در امتداد نوك جوجه ، توسعه دهيد تا تمام نوك ظاهر شود و مجددا آن را به لانه بازگردانيد تا جوجه خودش را آزاد نمايد.
تخمي كه جوجه زنده يا مرده در آن دارد چنانچه در ظرف آب قرار دهيد ، تا نصفه در آب فرو مي رود. و اگر آنرا در روي سطح صافي قرار دهيد بر خلاف جاذبه زمين بر روي سر نوك تيز خود مي ايستد.
به هر حال بايد به اين نكته توجه كرد كه تا جايي كه ممكن است اجازه دهيم تا خود جوجه از تخم خارج شود و در صورت نياز تنها با سر پهن تخم جوجه عملي را انجام داد و هرگز با سر نوك تيز تخم ،كاري انجام ندهيم.

مراقبت ازجوجه ها:

هر دقيقه از روز اول تا آخر روز سوم براي جوجه هاي قناري از دقايق حياتي محسوب مي شوند. بنابراين از قبل از تولد جوجه ها بايد به اين دقايق توجه نمود.
چون جوجه ها معمولا در روز چهاردهم از تخم در مي آيند ، عصر روز سيزدهم بايد كمي غذاي تخم مرغي يا همطراز آن در قفس قناري قرار داده شود تا صبح زود ماده قناري بتواند با آن جوجه ها را تغذيه كند.
چنانچه مشاهده شد كه ماده قناري در تغذيه جوجه ها كوتاهي مي كند بايد او را براي تغذيه تحريك و تشويق نمود. اگر در بررسي چينه دان جوجه ها مشاهده شد كه به جوجه ها كم غذا داده شده است بهتر است با دست به جوجه ها غذا داده شود. اين كار هر روز غروب بايد انجام شود.
از روز سوم ميتوان به جيره غذايي قناري شاهدانه خرد شده اضافه كرد اما قبل از آنكه جوجه     ها لانه را ترك كنند و ماده قناري شروع به ساختن لانه ي جديد نمايد ، بايد قطع شود.
از روز پنجم به بعد ميتوان مقدار كمي تخم كلم قمري نيز به جيره غذايي جوجه ها اضافه كرد.
غذاي تخم مرغي بايد تازه به تازه به قناري داده شود. بهتر است روزي سه مرتبه عوض شود تا از توليد باسيل كنه قناري در غذاي تخم مرغي و ظرف آن جلوگيري شود.
شاهدانه پوست شكسته يكي از غذاهاي مورد علاقه قناريها است. شاهدانه بر رشد بدني و چاقي جوجه ها موثر است. البته بايد از مرغوب بودن دانه ها اطمينان حاصل كرد.
گاهي اوقات ديده شده كه ماده قناري به علت بيماري و حتي به خاطر جواني يا دوست نداشتن  غذاي جديد ، از تغذيه جوجه ها دوري مي كند. در اين هنگام دادن يك برگ تازه كاهو ميتواند ماده قناري را تشويق به تغذيه جوجه ها نمايد. البته بايد كليه سبزيها قبل از آنكه به قناري داده شود شسته شده و رطوبت آنها كاملا گرفته شود.
موقعي كه جوجه قناريها تازه از تخم درآمده اند همواره بايد به آنها توجه داشت. بسيار اتفاق مي افتد كه جوجه اي از لانه به كف قفس مي افتد . در اين مواقع بايد سريعا آن را در ميان دستان خود قرار داده و با نفس گرم به آن بدميد تا بدنش گرم شده و سپس آن را در لانه قرار دهيد.
در صورت مردن جوجه در لانه قبل از فاسد شدن ،‌ آن را از لانه خارج سازيد.
وقتي كه پر و شاهپر جوجه ها نمايان مي شود ممكن است قناري ماده پرهاي جوجه ها را  بكند. اين عمل به واسطه دو عامل اتفاق مي افتد يكي بيماري و ديگري تهيه لانه جديد براي تخم گذاري مجدد مي باشد.
بيماري قناري در اين موقع بيشتر به خاطر پيدايش كنه قناري مي باشد و براي رفع آن بايد از داروي مخصوص استفاده شده و قناري و جوجه هاي آن را به قفس تمييز ديگري منتقل نمود. چنانچه علت پركندن ماده قناري براي ساختن لانه ي جديد باشد در اينجا دو وضع پيش مي آيد. در صورتي كه جوجه ها به حد كفايت رشد كرده باشند و بتوان آنها را از ماده قناري جدا نمود بايد آنها را به يك قفس ديگر منتقل نمود. اگر جوجه ها به حد كفايت بزرگ نشده اند در اين صورت بايد براي آنها لانه تازه درست كرد و در لانه نيز پر كاه و يا چيزهايي مشابه قرار داد تا قناري ماده را سرگرم كرده و از كندن پرها باز دارد. در اين هنگام در صورتي كه قناري نر از قناري ماده جدا مي باشد بايد آن را به قفس بازگرداند.
به جوجه هاي جدا شده از مادر ، بايد تا هفته ششم غذاي نرم تخم مرغي داده شود. تازه بودن غذاها بسيار مهم است.
هواي تازه ، ورزش و نور آفتاب از عوامل مهم براي تقويت ورشد جوجه قناريها مي باشند.
قناري هاي جوان و سالم بين 8 تا 12 هفتگي دوره تولك آنها آغاز مي شود.
لازم است تا هنگامي كه جوجه ها بتوانند مستقلا و بدون كمك والدين تغذيه نمايند شبها ديرتر بخوابند زيرا شبهاي طولاني بهار و گرسنه ماندن جوجه ها ميتواند باعث ضعيف شدن آنها گردد. بنابراين بهتر است در اين مدت لامپ اتاق قناريها ديرتر خاموش شود.

براي تهيه يك غذاي پرورشي خوب و مقوي براي جوجه ها ميتوانيد از اين دستور غذايي استفاده كنيد:
به تناسب تعداد جوجه ها تخم مرغ ، آب پز كرده و پوست آن را كنده و از الك بگذرانيد.
به اندازه نصف حجم تخم مرغ ، جو پوست كنده آرد شده به آن اضافه نماييد.
مقدار دو عدد بيسكويت بدون خامه ، خرد كرده و به مخلوط مورد نظر اضافه نماييد.
به اندازه يك قاشق مربا خوري آرد برنج نيز به اين مخلوط بيفزاييد و آنرا خوب مخلوط كنيد.
تا حدود يكماه هر روز صبح به اندازه كافي از اين مخلوط به جوجه ها بدهيد. اين غذاي مقوي موجب رشد سريع جوجه ها و تقويت بنيه آنها مي شود.

چنانچه در دوران تغذيه جوجه ها توسط قناري ها مشاهده شد كه پرهاي جدار سينه قناري ماده خيس و لزج شده و همچنين آشيانه و بدن جوجه ها نيز خيس و لزج مي باشد يقينا قناري ماده به اسهال و استفراغ مبتلا شده است. در چنين مواقعي بايد غذاي تخم مرغي را از قفس خارج ساخته و ظرف آب و دانه را كاملا شست . كاغذ كف قفس را نيز تعويض نموده و ظرف آب ولرم براي حمام كردن قناري در قفس قرار داد و محيط را نيز گرم نگهداشت . آشيانه جوجه ها نيز بايد تعويض گردد . بجاي غذاي تخم مرغي ميتوان از تركيب آرد جو و مقدار كمي آرد برنج و بيسكويت خرد شده كه به وسيله شير ، نم دار شده است استفاده كرد. اين مخلوط بايد به صورت دانه دانه در آمده شده باشد و روزي سه بار تعويض گردد. دانه هاي تخم خرفه ، تخم شلغم و تخم چغندر را خيس كرده و در اختيار قناري نر و ماده قرار دهيد. روزانه يك برگ كاهوي كوچك بدون نم نيز براي بهبود قناري در قفس قرار گيرد.

علت مرگ جوجه هادرلانه:

مرگ جوجه ها در لانه ميتواند دلايل مختلفي داشته باشد ولي يكي از علل آن تغذيه زياد از غذاي قوي مثل غذاي تخم مرغي در 7 روز اول مي باشد . و پرنده به مواد غذايي طبيعي و معدني توجه نمي كند و يا اينكه در دسترس او گذاشته نمي شود.
براي جلوگيري از اين اتفاق توصيه مي شود در هفته اول در وسط روز به جاي غذاي تخم مرغي يا همطراز آن ، شير با نان داده شود و غذاي قوي منحصرا صبح و عصر تغذيه گردد . از مواد غذايي زود هضم مثل دانه هاي شاداب تره تيزك آبي ، اسپرزه و تخم كلم قمري خيس كرده نيز استفاده شود.
ديگر علت مرگ جوجه در لانه را ميتوان به نامناسب بودن لانه اشاره كرد . ممكن است لانه بيش از حد گود و فرو رفته باشد و جوجه قناري نتواند فضولات خود را در كنار آن بريزد ، بنابراين به وسيله فضولات يا زير هم ماندن ،‌ خفه شده يا خوب تغذيه نمي گردد. در اين مورد بهتر است از قبل به ساختمان مناسب لانه و ايجاد سوراخهايي در زير لانه جهت تهويه هوا توجه شود.

دوران پرريزي قناري:

تغذيه مواد رنگي به قناري از اين نظر اهميت دارد تا پرهاي قناري كه پس از دوره پر ريزي ، در حال تشكيل و رشد هستند ، رنگ سير و درخشنده پيدا نمايند.
تغذيه مواد رنگي چند روز قبل از شروع دوره تولك بايد شروع شده تا خون قناري از مواد رنگي اشباع شده و بتواند آن را به نسوج پرهاي جديد در حال رشد برساند. بنابراين بهتر است از اول تيرماه ، هفته اي يكي دو مرتبه غذاي رنگي به قناريهايي كه لازم است داده شود.
براي تغذيه قناري با مواد رنگي ابتدا غذاي تخم مرغي يا همطراز آن را تهيه كرده و به ازاي يك قاشق چايخوري غذاي تخم مرغي ، دو قاشق چايخوري غذاي رنگي اضافه نماييد و آنرا بخوبي مخلوط كنيد. در صورتي كه از غذاي رنگي تجاري استفاده مي كنيد طبق بروشور آن عمل نماييد.
در دوره تولك ، غذاي رنگي بايد روزانه به قناري داده شود. در موقع پرريزي قناري ، ميزان غذاي رنگي اضافه شده به غذاي تخم مرغي بايد سه قاشق چايخوري باشد. با شدت يافتن پر ريزي قناري ميزان غذاي رنگي به چهار تا پنج قاشق غذا خوري مي رسد. البته اين ميزان به مدت كمي ادامه مي يابد و با گذشت دوره بحران پرريزي قناري ، ميزان آن به مرور كم مي شود. بهترين طريق استفاده از مواد رنگي رعايت نظم و ترتيب در زياد و كم كردن ميزان آن در تغذيه قناري مي باشد.
براي با دوام و ثابت كردن رنگ پرهاي قناري بعد از دوره تولك ، بايد يك حبه كوچك از (( كريستال سولفات دوفر )) كه بزرگتر از يك شاهدانه نباشد در هفته ، دو يا سه مرتبه در آب آشاميدني پرنده حل نموده و براي جلوگيري از ابتلا پرنده به يبوست ، يكروز پس از دادن سولفات دوفر ، 12 قطره گلسيرين به آب آشاميدني قناري اضافه نمود.
در دوران گذراندن دوره تولك بايد قناري در قفس مخصوص پرواز باشد . اين قفس بايد داراي كمترين چوب نشيمن بوده تا پرنده بتواند به راحتي در آن پرواز نمايد. در اين قفس ، قناري نبايد تنها بوده و يا اينكه تعداد آنها آنقدر زياد باشد كه نتوانند به راحتي در آن پرواز كنند زيرا در هر دو حالت قناري آسيب خواهد ديد و به خوبي رشد نخواهد كرد.
وجود هواي تازه و نور كافي از ضروريات اين دوره براي قناريها است.
تغيير مكان براي قناريهايي كه در حال گذران دوره تولك خود مي باشند مضر مي باشد. زيرا قناري در اين دوره بسيار آسيب پذير مي باشد.
به طور معمول دوره تولك براي قناري بين 8 تا 10 هفته و به ندرت تا 12 هفته مي باشد.
طرز تهيه غذاي رنگي :
براي تهيه غذاي رنگي ميتوان طبق اين دستور عمل نماييد:
يك قاشق چايخوري فلفل قرمز شيرين را با ده قاشق چايخوري بيسكويت و تخم مرغ آب پز ،مخلوط نماييد و قدري عسل يا شكر به آن اضافه كنيد. براي تحريك قناري به خوردن اين غذا ميتوانيد چند دانه خشخاش بر روي آن بپاشيد.
براي بهبود شرايط در دوران تولك از اين تدابير استفاده كنيد:
*خارج ساختن تمامي غذاهاي گرم از رژيم غذايي پرنده
*خوراندن هفته اي 3 بار و هر بار 5 قطره مولتي ويتامين از طريق آب آشاميدني پرنده
*استفاده از سبزيجاتي چون برگ اسفناج ، برگ كلم و مخلوطي از دانه هاي كاهو و بلغور جو ، تريد شير و نان تست
*قرار دادن ظرف آب جهت حمام كردن قناريها