بسم الله الرحمن الرحیم | امروز: سه شنبه 29 اسفند 1402

موقعیت فعلی: بخش اخبار (برگشت به لیست)

ساعت سره و میرآب در کشاورزی قدیم نصرآباد نظرات خوانندگان(0)  

سره (sərə): ساعت آبی، نوعی ساعت آبی جهت تنظیم زمان آبیاری کشاورزان در نصرآباد قدیم، این ساعت شامل یک ظرف طغار مانند به پهنای نیم متر و عمق 30 سانتی‎متر و یک کاسه‌ی مسّی کوچک به پهنای 10 سانتی‎متر که انتهای آن یک سوراخ ریز داشته است و چند قلوه سنگ برای شمارش


ساعت سره و میرآب در کشاورزی قدیم نصرآباد

سره (sərə): ساعت آبی، نوعی ساعت آبی جهت تنظیم زمان آبیاری کشاورزان در نصرآباد قدیم، این ساعت شامل یک ظرف طغار مانند به پهنای نیم متر و عمق 30 سانتی‎متر و یک کاسه‌ی مسّی کوچک به پهنای 10 سانتی‎متر که انتهای آن یک سوراخ ریز داشته است و چند قلوه سنگ برای شمارش و شخصی به نام سره‌گیر (میراب) بوده است، طرز کار آن بدین شکل بوده که؛ ابتدا کاسه‎ی مسّی را در سطح آب طغار قرار می‌داده‌اند و هر بار که کاسه پر از آب می‌شده و به ته ظرف می‌رفته، یک سره که معادل تقریبی ده دقیقه بوده است محسوب می‌شده، هر ساعت آب 6 سره بوده است. سره‌گیر هر مزرعه دو یا چند نفر بوده‎اند که به صورت شیفتی کار می‎کرده‌اند، این اشخاص در گنبذ واقع در کنار جوی آب اصلی و یا استخر آب قنات به صورت شبانه‌روزی مستقر بوده‌اند.

تنظیم اوّلیه‌ی یک شبانه‌روز آبیاری با استفاده از ساعت سره بر اساس فاصله‌ی زمانی دو طلوع یا دو غروب خورشید و تعداد دفعات پر شدن کاسه‎ی مسّی و تقسیم این زمان بر این دفعات به دست می‌آمده است.

نشانه‎هایی از به کارگیری این نوع ساعت آبی برای سنجش زمان از حدود ۴ هزار سال قبل مشاهده شده است. ساعت آبی ایرانی سره ابزاری ساده و در عین حال بسیار دقیق، کارآمد و همیشگی بوده و در زندگی کشاورزی جامعه‌ی ایران به ویژه در مناطق کویری که آب مایه‌ی حیات و عنصر اصلی زندگی اجتماعی بوده، ضروری و نقش کارآمدی داشته است. برای تعیین دقیق زمان استفاده از آب قنات و تقسیم عادلانه‌ی زمان سهام هر یک از سهام‎داران اختراع شده است، ولی بعدها کاربردهای دیگری نیز یافت و برای تعیین بزرگ‎ترین روز سال، بزرگ‎ترین شب، برابری شب و روز و تعیین اوقات شرعی در دوره‎ی اسلامی به کار برده شد. با مطالعه‌ی استفاده از ساعت آبی در کشورهای مختلف می‌توان گفت؛ در هیچ جای جهان ساعت آبی به اندازه‌ی ایران کارآمد و تأثیرگذار و مستمر نبوده است. این ساعت حتّی در زمانی که ۵۰ سال قبل ساعت‌های نوین به بازار آمده بود با آن‎ها رقابت داشت و کشاورزان حاضر به کنار گذاشتن آن و استفاده از ساعت‌های نوین نبودند. این ساعت دست کم دو هزار سال قدمت دارد و از ابتدای ساخت قنات مورد استفاده بوده‌ است. مدیریت این ساعت آبی توسّط دست کم یک نفر در نوبت روز و یک نفر در نوبت شب انجام می‌شده و زمان (دقیقه‌ها) بر اساس تعداد پر آب شدن فنجان و با تعدادی تشله یا سنگ جمع آن محاسبه می‌شده ‌است. ساعت آبی یکی از فن‌های مهمّ علمی است که کاربرد میدانی دقیقی داشته و از چند هزار سال پیش تا ۵۰ سال قبل در بسیاری از مناطق ایران با نام‌های مختلف استفاده مستمر داشته است. در مقایسه با استاریاب (اسطرلاب) که از نظر علمی بیشتر جنبه‌ی طالع‌بینی و خرافی در یونان و مصر داشته تا کاربرد علمی و عملی. فنجان یا ساعت آبی ابزار و تکنیک بسیار ساده و در عین حال بسیار مهم و حیاتی در زندگی و کارکرد عملی مردم ایران داشته و هرگز جنبه‌ی خرافاتی پیدا نکرده است1 (تصویر شماره16، ص209).

سره گیر:مسئول محاسبه‎ی ساعت آبی سره


1 . مقاله «قنات میراث فرهنگی علمی ایرانیان»، دکتر محمد عجم، 1383.

 

برگرفته از صفحه 84 کتاب فرهنگ عامه سفیدشهر


موضوع: انجمن دوستداران میراث فرهنگی سفیدشهر
خبرنگار:صفری
تاریخ: مرداد
کلیدواژه ها: نصراباد


آخرین اخبار

جستجو: در


  بحث روز


  آخرین مطالب سایت



موضوع بندی اخبار

ویژه ها

موضوع بندی مقالات


  تبلیغات

سرمایه ذوق اهل این آبادی ملاعلی فاضل نصرابادی (سروده عبدالجبار کاکاوند در جریان کنگره فضل نبی در سفیدشهر )

الهی برآید از آن دوده دود

که نام محمد برد بی درود

ملافضل علی نصرابادی


 ملافضل علی نصرابادی؛ شاعر بی بدیل سفیدشهر  


فرقی نکند برای ما، به جان اصغـــر

عشق است ابوالفضل وحسین وعلی اکبر

سفیدشهر  همدل و یکصدا


مجمع فرهنگی سفیدشهر منتشر کرد:

پس از چاپ کتاب تاریخ سفیدشهر و ستارگان سپهر سفیدشهر، اینک کتاب

 گلچین مثنوی مجلس افروز منتخبی از اشعار مثنوی مجلس افروز چاپ و روانه بازار شد. 

ناشر : انتشارات مجلس افروز 

قیمت 3500تومان با تخفیف،

محل عرضه:  فروشگاه ولایت،جنب مسجد جامع سفیدشهر 03154833092


سامانه پیام کوتاه مجمع فرهنگی سفید شهر به شماره 30007093 راه اندازی شد .منتظر انتقادات و پیشنهادات همشهریان عزیز هستیم.


سفیدشــــهر، دیار ملافضل علی نصرابادی

سفیدشهر؛  شهر طلای سپید


"فروشگاه فرهنگی ولایت "اولین مرکز فروش  کتاب و محصولات فرهنگي سفیدشهر:  انواع كتاب، سي دي مذهبي،نوشت افزار و ...

 آدرس:  جنب مسجد جامع سفیدشهر



  نظرسنجی

مراسم سوگوای عصر عاشورای سفیدشهر چگونه است ؟
نیازبه همدلی و وحدت دارد
خیلی خوب است
بسیار عالی است
می تواند بهتر از این باشد

نمایش نتیجه


  آمار سایت

آنلاین: 2 نفر
زمان بارگزاری این صفحه: 0/16 ثانیه

جهت مشاهده جزئیات بیشتر از آمار سایت کلیک کنید.

کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت، متعلق به مجمع فرهنگی سفیدشهر می باشد.| برداشت مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد. | info@SefidShahrMF.ir


طراحی و پیاده سازی: فرتک -فکور رایانه توسعه کویر